Groeipijnen zichtbaar door komst expats naar Brainport Eindhoven: ‘Nationale sleutelopgave van maken’

Brainport Eindhoven is het technologische epicentrum van Nederland en de komende jaren komen daar 70.000 banen bij. Deze banen, momenteel verdeeld over ruim 6.000 technologiebedrijven, worden steeds vaker ingevuld door expats. Dat draagt niet alleen bij aan economische welvaart, maar ook aan zichtbare groeipijnen in de regio. "Het kabinet moet ervoor zorgen dat er genoeg scholen, huizen, ziekenhuizen en huisartsen zijn. Hier moet echt een nationale sleutelopgave van gemaakt worden", bepleit wethouder Stijn Steenbakkers in Stand van Nederland: Generatie Next.

Roger Dassen is chief financial officer (CFO) van ASML, de spil in dit economische systeem met een werknemersbestand van 42.000, waarvan 22.000 in Nederland. Hij ziet zijn bedrijf zo hard groeien dat er soms maar liefst 400 mensen per maand worden aangenomen.

Van deze nieuwe medewerkers is ongeveer 50% Nederlands en zijn 50% 'internationals', zoals Dassen deze mensen liever noemt. "Mensen die wij aannemen blijven lang en willen integreren in de Nederlandse samenleving. Wij vinden daarom dat de term 'international' meer recht wordt gedaan dan 'expat', omdat we af willen van de bijsmaak die rond de term hangt."

Groeipijn

In Amsterdam heerst vooral negativiteit rond expats. Zo merken inwoners dat Amsterdam door de komst van expats aan het veranderen is. Het valt ze bijvoorbeeld op dat er vaker wordt overboden op huurwoningen. Op de vraag of expats meer verspreidt zouden moeten worden over de regio, antwoord 75% daar dan ook positief op, zo blijkt uit een peiling van Stand van Nederland: Generatie Next.

In Eindhoven denken mensen heel anders over expats. Inwoners geven aan dat expats onder andere bijdragen aan de welvaart van de stad. Steenbakkers zegt dat dit komt door de industriële geschiedenis van Eindhoven. "Toen Philips enorm groeide, hadden ze mensen van buitenaf nodig die toen uit Drenthe kwamen. Er werd een Drents dorp gebouwd en deze mensen werden in die tijd ook als een soort 'internationals' gezien."

In de regio Eindhoven komen er de aankomende tijd dan ook veel expats bij. Daardoor is het doel gesteld om 100.000 woningen te bouwen voor 2040. "We merken dat we als stad de juiste ervaring hebben, maar aan de andere kant zien we ook dat die toestroom groeipijnen kent. Kunnen we snel genoeg bijbouwen en kunnen wij ervoor zorgen dat we niet met zijn allen in de file komen te staan? En zijn er bijvoorbeeld genoeg basisscholen?", vraagt Steenbakkers zich hardop af.

Expat-regeling

Nederland kent de zogenoemde expat-regeling. Deze regeling komt erop neer dat buitenlandse werknemers die een specifieke deskundigheid hebben over een deel van hun salaris geen belasting betalen. Dit geldt voor vijf jaar en alleen voor expats die minder verdienen dan de Balkenendenorm van 223.000 euro per jaar.

Uit onderzoek van Stand van Nederland: Generatie Next blijkt dat veel mensen moeite hebben met deze regeling. 78 procent van de ondervraagden vindt dat er een einde moet komen aan deze regeling, omdat expats op deze manier een oneerlijke concurrentiepositie zouden hebben op de huizenmarkt.

Dat herkent makelaar Pieter van Santvoort. "Bijna 100 procent van de groei wordt in Eindhoven gerealiseerd door de komst van expats. Zo'n 70 procent van alle kopers op dit moment zijn niet Nederlands. Er is veel vraag maar weinig aanbod. Dat zorgt ervoor dat de prijzen stijgen. Dat heeft niet zozeer met de expats te maken, maar met de tekorten aan woningen."

Bijbouwen

Van Santvoort kijkt sceptisch naar de plannen van de regio om veel woningen bij te bouwen. "De verwachting is dat er 70.000 banen bijkomen in de komende tien jaar en we moeten daar 3.000 woningen per jaar voor bijbouwen." Maar volgens Van Santvoort lukt het ons al jaren niet om meer dan 1.500 á 1.600 woningen uit de grond te stampen. "Met name nieuwkomers maken hun cirkel daardoor steeds groter en gaan in omliggende steden of dorpen wonen. Vervolgens moeten ze allemaal richting Eindhoven, waardoor de treinen overvol zitten en wegen dichtslibben."

Roger Dassen van ASML zegt dat de overheid samen met Brainport moeten kijken hoe ze huisvesting in de hele regio toegankelijk kunnen houden. "We zijn een woningfonds aan het bouwen waar heel Brainport beter van moet worden."

Brainport Eindhoven, het snel groeiende technologische hart van Nederland. Maar door de komst van expats zijn ook groeipijnen zichtbaar. Hoe kan Nederland de komst van expats in goede banen leiden? Kijk deze en andere afleveringen van Stand van Nederland: Generatie Next hier terug, via NPO Start.