Blijft de steun aan Oekraïne onvoorwaardelijk? Steeds meer spanningen in Westen, ziet Ruslandkenner

Terwijl Oekraïense strijdkrachten onverbiddelijk doorvechten tegen de Russische bezetter, beginnen voorzichtig de eerste scheurtjes aan de Westerse eendracht. “Westerse leiders praten met één mond om een eenheidsfront te tonen, maar in hun achterhoofd denken ze aan een acceptabel akkoord, al is het maar een wapenstilstand”, zegt Ruslandkenner Helga Salemon in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Afgelopen week liepen de spanningen tussen Polen en Oekraïne op, twee landen die bekendstaan als sterke bondgenoten, nadat Polen een embargo had verlengd op Oekraïens graan, naar eigen zeggen om Poolse boeren te beschermen. Bij de Verenigde Naties beschreef de Oekraïense president Volodimir Zelenski dat als “politiek theater” waarvan alleen Rusland profiteert. Als reactie daarop vroeg de Poolse premier Mateusz Morawiecki Zelenski zijn land “nooit meer op die manier te beledigen”.

Blijft de steun aan Oekraïne bestaan? Kijk Goedemorgen Nederland nu hier terug, via NPO Start. 

Polen dreigde zelfs te stoppen met wapenleveranties aan Oekraïne. Volgens Salemon wordt de soep minder heet gegeten dan die is opgediend. “In Polen zijn half oktober verkiezingen en Polen heeft veel boeren. In Polen willen ze geen oneerlijke graanconcurrentie en Zelenski beschuldigde Polen daarop meteen van pro-Russische gevoelens, waar ze in Polen heel boos over zijn geworden.”

Het Kremlin denkt dat de spanningen tussen bondgenoten Polen en Oekraïne alleen maar zullen toenemen. Sterker nog, Moskou verwacht ook ruzies tussen Kiev en andere Europese landen. “Dat is onvermijdelijk”, zei Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov. Volgens Salemon heeft Polen gewaarschuwd dat de uitspraken van Zelenski Rusland in de kaart spelen.

Maar Polen blijft ondertussen ‘gewoon’ wapens leveren, zegt Salemon. “Ze hebben alle wapenleveranties gedaan die ze hadden beloofd. Nu zeggen ze: de allernieuwste wapens die we kopen, vallen niet onder de nieuwe leveranties. Ze hebben het dus wat afgezwakt.”

Spanning in Westen

Hoewel de woordenwisseling tussen Polen en Oekraïne op zichzelf staat, gaan er volgens Salemon bij meer bondgenoten geluiden op om strenger te kijken naar de onvoorwaardelijke steun. “Beide partijen hebben een inschattingsfout gemaakt. Poetin dacht aanvankelijk dat hij Oekraïne snel onder de voet zou lopen. Het Westen heeft gezegd: we laten dat niet gebeuren. Nu we anderhalf jaar verder zijn, komen partijen erachter dat deze oorlog jaren gaat duren. Dat leidt tot spanning.”

“Westerse leiders zeggen: we moeten de steun volhouden tot Rusland verslagen is. Maar in hun achterhoofd denken ze: we moeten het volhouden tot Oekraïne met onze wapens genoeg gebied heeft heroverd en ze bereid zijn tot onderhandelen”, zegt Salemon.

Hoewel regeringsleiders het voorlopig niet hardop uitspreken, zeggen steeds meer critici dat de steun eindig moet zijn. “Er zijn populisten, in Nederland bijvoorbeeld Thierry Baudet en in Duitsland de Alternative für Deutschland, die zeggen dat we moeten stoppen. Maar je hebt ook vooraanstaande deskundigen, voormalig regeringsadviseurs in Amerika bijvoorbeeld, die zeggen: Misschien moeten we eens nadenken over hoe dit conflict eindigt? Hoe realistisch is het dat Oekraïne alle gebieden gaat terugveroveren?”

Die discussie werd tot nu toe niet zo duidelijk gevoerd, zegt Salemon. “Nu heel voorzichtig zijn er respectabele adviseurs die het zeggen.”

‘Poetin en Zelenski willen niet onderhandelen’

Salemon denkt dat Oekraïne en Rusland voorlopig niet uit zichzelf om tafel gaan. “Zelenski en Poetin willen niet onderhandelen. Poetin wil de gebieden houden die hij heeft veroverd en Oekraïne heeft het zichzelf heel moeilijk gemaakt door te zeggen dat ze alle gebieden willen heroveren. Niet alleen de gebieden die de Russen sinds vorig jaar februari hebben veroverd, maar ook de Krim in Oost-Oekraïne.”

“Ze voelen zich gesteund door het Westen, maar feit is: als het Westen Oekraïne niet meer steunt, dan is het heel snel gebeurd met Oekraïne.” Zelenski is daarom gedwongen te luisteren naar wensen uit het Westen, zegt Salemon. Ze benadrukt dat er ook deskundigen zijn die waarschuwen dat het Westen niet mag twijfelen aan de steun aan Kiev, omdat Poetin dan in de kaart wordt gespeeld. “Poetin gokt op tweedracht in het Westen. Op het moment dat hij denkt: het Westen gunt ons de bezette gebieden, dan gaat hij door.”

Toch vraagt Salemon zich af of een totale overwinning van Oekraïne haalbaar is. “Oekraïne en Rusland hebben zoveel problemen, een vredesakkoord zit er niet in. Een wapenstilstand misschien wel.”

Lees ook: 

D66-fractievoorzitter Paternotte wil steun aan Oekraïne voor vijf jaar vastleggen

Door: Peter Visser