Moet de bruine kroeg een monumentenstatus krijgen? ‘Erkenning van historische waarde’

De bruine kroeg dreigt uit het straatbeeld te verdwijnen. Steeds meer oude kroegen worden opgekocht en omgetoverd tot hippe tenten. PvdA-fractievoorzitter in Amsterdam Lian Heinhuis pleit daarom voor het toekennen van een monumentenstatus aan de bruine kroeg om dit soort taferelen te voorkomen. “Wij zijn best geschrokken dat hoe een stad eruit ziet wordt bepaald door het grote geld”, zegt ze in Stand van Nederland: Generatie Next op NPO 2.

De eerste bruine kroegen ontstonden begin 19de eeuw. Mensen waren op zoek naar een extra zakcentje en richtten hun huiskamer in als plek waar je iets kon drinken. Iedereen mocht dit toentertijd doen, tot er een vergunningsplicht werd ingesteld. De kroeg van kroegbaas Wim Scheltema van Café Scheltema in Amsterdam bestaat al bijna 120 jaar en zit zestig jaar in de familie. Hij vindt het triest voor de stad dat er zoveel kroegen nu verdwijnen. “Je blijft over met een stukje kroegcultuur wat vroeger een paar honderd was en nu zijn het er niet meer dan vijftig. Het wordt opgekocht, veranderd en daar wordt niks aan gedaan.”

Ziel van de kroeg beschermen

Heinhuis vindt dat dit stukje cultureel erfgoed beschermd moet worden, om te voorkomen dat de bruine kroeg definitief uit het straatbeeld zal verdwijnen. Door een monumentenstatus toe te kennen zorg je voor erkenning van de historische en sociale waarde van de kroegen, stelt ze. “Dan gaat het niet alleen om de buitenkant te beschermen, maar ook het interieur. Als je hier alleen de buitenkant en de toog zou beschermen, maar je sloopt de hele binnenkant eruit en verft alles wit, dan is alsnog de ziel van deze kroeg voor altijd een beetje verdwenen.”

Scheltema van Café Scheltema ziet er wel iets in, maar heeft ook zo zijn twijfels. “Je moet oppassen dat je niet je stem kwijtraakt, het is natuurlijk van ons”, reageert hij op de plannen van Heinhuis.

Unesco Werelderfgoed

Een landelijk beleid om de bruine kroeg een monumentenstatus te bieden is er nog niet. Toch werken ze in Tilburg ook al aan een initiatiefvoorstel, zegt vaste stamgast van De Troubadour Toine van Corven. Hij zou nog zelfs een stapje verder willen en de bruine kroeg tot Immaterieel Erfgoed bekronen op de Unesco Werelderfgoedlijst. “Dan ben je erkend als een belangrijk fenomeen, maar daar zitten geen instrumenten aan vast. Die zullen echt van de gemeente moeten komen”, zegt hij.

Toch zitten er haken en ogen aan zo’n plan, stelt historicus Peter Jan Margry. Op papier red je er misschien de kroeg wel mee, maar Unesco kan zich er beter niet mee bemoeien, vindt hij. “Die willen dat allemaal met regeltjes gaan vastleggen.” Bovendien zijn veel bruine kroegen gevestigd in monumentale panden. “Als het een rijksmonument is, is het interieur automatisch ook al beschermd. Maar waar dat niet is en waar je een heel karakteristieke plek hebt, zou ik daar zeker voor zijn om er een zekere bescherming aan te geven.”

Huiskamer

Margry vindt dat de bruine kroeg hoe dan ook niet mag verdwijnen uit ons cultureel erfgoed. “Het moet natuurlijk wel een levend fenomeen blijven waar je graag naartoe gaat om die functie van alternatieve huiskamer. Waar je gelijkgestemden kan ontmoeten, met vrienden kan praten, noem maar op. Dat is eigenlijk de functie, die moet blijven.”

De bruine kroeg dreigt als vaste waarde uit ons Nederlandse straatbeeld te verdwijnen. Hoe kunnen we dit voorkomen? Raquel Schilder zoekt het uit voor Stand van Nederland: Generatie Next. Bekijk deze aflevering hier terug, via NPO Start.

Lees ook:

Retourzendingen zorgen voor onrust bij inleverpunten: ‘Op hoogtepunt 500 pakketjes per dag verwerkt’

Door: Matthijs Meulblok