Nationale ombudsman: regering moet beter naar mij luisteren

Nationale ombudsman Reinier van Zutphen vindt dat de regering beter moet luisteren naar de eigen adviesorganen. “Ik moet mijn best doen om serieus genomen te worden. Ik denk dat de Tweede Kamer, Eerste Kamer en ook zeker de regering beter moet luisteren naar een aantal grote en belangrijke adviseurs”, zegt Van Zutphen in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Volgens de ombudsman worden zijn conclusies door de politiek bijna zonder uitzondering omarmt, maar zijn aanbevelingen vervolgens terzijde geschoven. “Het gaat er niet om wat ik vind, het gaat erom wat wij hebben uitgezocht, onderzocht, wat burgers ons vertellen en wat beter moet.”

De politiek moet daarom beter luisteren, vindt Van Zutphen. “Het gaat ook om de advisering van de Raad van State en de rapporten van de Algemene Rekenkamer, maar zeker over wat ik vertel wat burgers overkomt in dit land. Waar ik genoeg van heb is dat ze tegen mij zeggen: de conclusies delen we, maar die aanbevelingen zien we nog wel. Luister een beetje beter en doe er iets mee.”

Het vertrouwen in de Tweede Kamer, politiek en overheid is historisch laag, bleek eerder dit jaar uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Volgens de ombudsman moet de overheid weer naast de burger staan. “Je mag best vragen: wat kan je zelf doen? Maar je mag als overheid ook vragen: wat kan ik voor jou betekenen? Die combinatie levert iets op. Vertrouwen herwinnen betekent dat je eerst vertrouwen geeft aan je burger.”

Tekst gaat verder onder tweet.

Persoonlijk contact is volgens Nationale ombudsman Reinier van Zutphen belangrijk voor het vertrouwen in de politiek. "Als je als overheid tegenover je burger gaat staan, dan doe je het verkeerd. Je moet naast de burger gaan staan." #WNL pic.twitter.com/yHinKTXmM9

— WNL Vandaag (@WNLVandaag) September 18, 2023

Toeslagenaffaire

Bij de toeslagenaffaire ging dat helemaal mis. “We hebben woorden misbruikt om mensen in de problemen te brengen. Dat moet afgelopen zijn”, vindt de ombudsman. “De afgelopen weken hebben we gezien: als het gaat om fraude, blijkt dat 50, 60 of zelfs 80 procent van de zaken die als fraude gelabeld zijn, helemaal geen fraude zijn. De overheid moet stoppen met het verkeerd labelen.”

Ook Van Zutphen heeft naar eigen zeggen lessen getrokken uit het toeslagenschandaal. “Het is best ingewikkeld om aan de hand van één of twee zaken te zien wat er daadwerkelijk aan de hand is. De toeslagenaffaire heeft ons geleerd dat één zaak soms een enorm probleem kan blootleggen. De signalen moet je beter in de gaten houden en analyseren. Dat is wat wij meer en meer doen.”

Volgens de ombudsman waarschuwen hij en zijn voorgangers al jaren voor het iets te vluchtig bestempelen als fraude. “Wij zeiden al: als je dit allemaal fraude noemt, komen veel mensen in de problemen. Dat signaal is onvoldoende gehoord. En ik zeg over mezelf: ik heb het onvoldoende herhaald. Dat lesje heb ik geleerd.”

Pieter Omtzigt

Toch vindt zelfstandig Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt dat de Nationale ombudsman zich niet genoeg in de toeslagenaffaire heeft vastgebeten. Van Zutphen vindt die kritiek onterecht. “Mijn rol is het doen van onderzoek, het trekker van conclusies op basis van wat burgers ons vertellen en vervolgens aanbevelingen doen. Maar ik ben niet de Kamer die wetten maakt. Dan kan je niet tegen mij zeggen: je beet niet door.”

“Omtzigt kan zeggen: je hebt het onvoldoende herhaald. Of: ik had eerder naar je moeten luisteren. Dat snijdt hout”, zegt Van Zutphen.

Hij benadrukt: “Het gaat mij erom dat het vertrouwen in de overheid herstelt, dat er betere wetten komen, dat mensen niet vermalen worden en niet hoeven te kiezen tussen: geef ik mijn kinderen eten of koop ik kleren voor ze? Dat zijn de dingen waar het om gaat.”

Lees ook: 

Ombudsman vraagt overheid sociaal minimum te verhogen: ‘Stop met pleisters plakken’

Door: Peter Visser