Filmende ramptoeristen zitten hulpverleners dwars: ‘Ze duiken onder het lint om de beste foto te bemachtigen’

Hulpverleners maken het steeds vaker mee dat zij tijdens hun werkzaamheden worden gestoord door omstanders die proberen een kiekje te vangen van een gewelddadig incident. De ramptoeristen gaan ver om de beste foto te bemachtigen, om online te delen of om zelfs te verkopen. Dat vertelt Wijkagent Gerwin Ouwehand aan Het Misdaadbureau op NPO Radio 1.

Soms komt het voor dat mensen video's of foto's maken terwijl een hulpverlener zijn werk doet. Zoals in Den Haag, waar op de Grote Markt een reanimatie plaatsvond. Wijkagent Gerwin Ouwehand was als eerste ter plekke en toen hij met andere hulpverleners bezig was met het slachtoffer, zag hij een grote groep mensen alles filmen. "Dat heeft een behoorlijke impact. Niet alleen op ons, maar ook op de nabestaanden. Daar maak ik mij boos over", zegt Ouwehand.

Luister de podcast:

De wijkagent ziet dat mensen ver willen gaan voor het beste plaatje. Zelfs als de politie de buurt afzet met linten, stappen mensen er gewoon overheen of duiken eronder door. Foto's en video's verschijnen snel online en gaan viral op social media. "Dat geeft ons niet de gelegenheid familie van slachtoffers te informeren", reageert Ouwehand. "Dat is heel teleurstellend. Ik vraag mij heel erg af hoe wij dit met elkaar oplossen."

'Wat bezielt mensen'

"Ik word hier echt woedend van en kan het gevoel van de wijkagent goed voorstellen. Wat bezielt mensen", reageert CDA-Tweede Kamerlid Anne Kuik. "Denk je niet meer na? Is er een error in je hoofd dat je bij iemand die zo de hulp nodig heeft en aan het vechten is voor zijn of haar leven beelden gaat maken? Omdat het sensatie is? Het is geen film, dit is het echte leven en heeft echte impact op mensen."

Dat erkent ook Evy Khouw, oprichter van stichting Namens de Familie, een organisatie die slachtoffers en nabestaanden helpt als er bijvoorbeeld ernstige foto's online verschijnen van een dierbare. Iemand krijgt dan via social media het slechte nieuws te horen dat een familielid is overleden. "Dat heeft een hele andere impact dan wanneer de politie voor de deur staat en je dan een slecht bericht krijgt", vertelt Khouw. Online vernemen dat je iemand bent verloren "is verschrikkelijk", zegt ze. "Dan is er niemand in de buurt om je te ondersteunen of begeleiden. Dat heeft een driedubbele impact."

Mede om deze reden het Kuik samen met PvdA-Tweede Kamerlid Songul Mutluer een wetsvoorstel ingediend, om te voorkomen dat mensen gewelddadige video's verspreiden. "Niet alleen de preventiekant, maar ook een stukje straf vind ik belangrijk, zodat wij dit soort types er niet mee wel laten komen."

Verwerking en sociale drang

De drang om bijvoorbeeld een dodelijk incident te filmen of fotograferen kan meerdere aanleidingen hebben, vertelt mediapsycholoog Mischa Coster. Bijvoorbeeld om het te verwerken. "Sommigen zien iets gebeuren en vinden dat zo heftig, dat zij het later met iemand willen delen."

Ook kan het pakken van de telefoon voortvloeien uit het omstanderseffect, dat inhoudt dat mensen geen hulp bieden bij het zien van een gewelddadig incident. Coster: "Dat is nog niet hard onderzocht, maar de telefoon kan daar handig op inspelen, om jezelf niet beschikbaar te maken. Je verschuilt je eigenlijk achter je scherm."

Mensen die eerst een incident filmen en vervolgens verspreiden hebben niet altijd kwade bedoelingen, denkt Coster. "Zij doen dat vaak uit emotie." Voor de groep erna gelden andere regels. "Dat zijn meer de sensatiezoekers." En voor jongeren en jongvolwassenen kan "een sociale rangorde" een rol spelen in de verspreiding van video's.

Misdaadlijn

Heeft u een vraag over misdaad? De onderzoeksredactie van Het Misdaadbureau beantwoordde eerder al vragen als ‘Hoe vaak wordt er gestolen bij de zelfscankassa?‘, ‘Waarom worden vrouwen verliefd op mannen in de gevangenis?‘ en ‘Heeft het zin om aangifte te doen van fietsendiefstal?‘ Heeft u ook een vraag, stuur die dan het liefst als audio-bericht naar Het Misdaadbureau via 06 57 83 28 94. Wie weet wordt jouw vraag behandeld in de volgende uitzending!