main-logo NPO Start
Steun WNL Steun WNL Steun WNL
Foto: ANP. Stembus wordt geleegd
16 maart 2023 — 13:16

Gang naar de stembus: hoge opkomst, onhandige stembiljetten en vrijwilligers met verstandelijke beperking

De gang naar de stembus stemt Minister Hanke Bruins Slot (CDA) van Binnenlandse Zaken positief, maar ze denkt wel dat de hoge opkomst een van de redenen is dat het tellen van de stemmen bij deze verkiezingen veel langer duurde. “We evalueren de verkiezingen altijd goed”, zegt de bewindsvrouw. “Dit is natuurlijk een van de punten die we nadrukkelijker gaan bekijken.”

Het tellen van de stemmen ging zo moeilijk dat het ministerie van Binnenlandse Zaken instructies heeft verspreid voor gemeenten die het tellen tijdelijk willen staken. Mochten tellers te moe zijn, kon het tellen onder bepaalde voorwaarden tijdelijk gestaakt worden, blijkt uit een bericht dat het ministerie ’s nachts heeft verstuurd. Bruins Slot wil alleen zeggen dat “een aantal” gemeenten het tellen heeft gestaakt. Om hoeveel het gaat, is niet duidelijk.

Bij een meldpunt van het ministerie en de Kiesraad zijn signalen over het moeizame tellen binnengekomen, aldus de minister. “Dat heeft ertoe geleid dat in enkele gemeenten is gezegd: we schorten het even op.” Bruins Slot denkt zelf dat de onverwacht hoge opkomst mogelijk tot problemen leidde. “Dat is ook mooi. Veel mensen zijn gaan stemmen. En mensen willen het ook heel nauwkeurig doen, het tellen.”

Twee dagen tellen in Amsterdam

In de RAI Amsterdam zijn sinds 09.00 uur 1150 mensen aan de slag om de stembiljetten te tellen voor de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen. Het is voor het eerst dat dat op deze manier gaat. Voorheen gebeurde het tellen direct na het sluiten van de stembussen. Burgemeester Femke Halsema en minister Hanke Bruins Slot kregen donderdagochtend een rondleiding.

In een aparte hal liggen – gelijk aan het aantal stembureaus in de hoofdstad – 409 grote zwarte tassen op wieltjes opgeslagen met daarop de drie Andreaskruisen van Amsterdam. Daarin zitten de stembiljetten. Speciale runners met groene hesjes brengen de tassen naar de tafels waar in gele hesjes de tellers zitten. Na het tellen wordt hier ook het proces-verbaal opgemaakt, waarin verantwoording wordt afgelegd over het proces. De resultaten gaan dan naar een andere ruimte waar de data worden verwerkt.

Stembiljetten ‘onhandig’ groot

Naar verwachting duurt het twee dagen voordat alle stembiljetten in Amsterdam zijn geteld. Het werk gaat donderdag door tot 21.00 uur en op vrijdag begint het tellen weer om 09.00 uur totdat de klus klaar is. Onder de tellers zijn onder anderen gemeenteambtenaren en studenten. Voor hun werk staat een vergoeding van 15 euro bruto per uur. De gemeente zorgt voor koffie, snacks, lunch en diner.

De minister benadrukt ook dat niet alleen de Provinciale Staten, maar ook de waterschappen werden gekozen, hoewel dit eerder ook het geval was. Ze kreeg geen signalen dat er te weinig stemmentellers zijn ingeschakeld, maar mogelijk hebben de onhandig grote stembiljetten ook tot vertraging geleid. “De stembiljetten zijn natuurlijk groot. Op één of andere manier zijn we daar nog steeds aan gehecht”, aldus Bruins Slot. Bij de verkiezingen in mei 2024, voor het Europees Parlement, wordt geëxperimenteerd met een kleiner stembiljet, maar dat vergt “zorgvuldige voorbereiding”. Welke andere “factoren van invloed zijn geweest” hoopt de minister te achterhalen bij de evaluatie.

Positief over vrijwilligers met een verstandelijke beperking

Dit jaar hielpen ook ruim driehonderd vrijwilligers met een verstandelijke beperking mee aan de verkiezingen. Deze zogenoemde prokkelduo’s bestaan uit iemand met een verstandelijke beperking en een buddy. Stichting Prokkel heeft “heel veel positieve reacties” gekregen op de aanwezigheid van mensen met een verstandelijke beperking in de stembureaus. “We horen dat de sfeer prettig was en dat ook de kiezers dat vonden”, zegt landelijk projectleider bij de stichting Marian Geling.

Tekst gaat verder onder de tweet

De stichting begon met een proef tijdens de landelijke verkiezingen van 2021. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen deden er tweehonderd duo’s mee en dit jaar dus zo’n honderd meer.

Elke stembureauvrijwilliger moet een toets maken om te bepalen of hij of zij weet wat er moet gebeuren op het stembureau, legt Geling uit. De vrijwilligers met een verstandelijke beperking kregen een training vooraf, gegeven door iemand die ook zo’n beperking heeft. Zij gaf uitleg over bijvoorbeeld het controleren van het paspoort en het stembiljet.

Buddy

Mocht de vrijwilliger met de beperking op het stembureau toch overweldigd raken, dan kon de buddy het overnemen, zodat het aantal stembureauleden gelijk zou blijven. Voor zover Geling weet is het nergens zover gekomen woensdag.

Belangrijkste opbrengst van de dag is volgens haar dat het stembureau meer “een afspiegeling van de samenleving” is met de aanwezigheid van de vrijwilligers met een beperking. “En dat iedereen ziet dat mensen met een verstandelijke beperking ook een belangrijke rol kunnen vervullen.”

Lees ook:

Ondernemers maken zich zorgen over de toekomst: bestuurbaarheid van ons land wordt ingewikkeld

Door: Matthijs Meulblok

Maak nu het verschil. Het telt. Word lid van WNL. Klik hier

Kan het gebrek aan duidelijkheid dit kabinet nekken?

Met een sisser is de eerste kabinetscrisis vorige week afgelopen. Premier Schoof kreeg de handen op elkaar voor de asielmaatregelen, maar daarmee is een volgende crisis niet uit de weg. Martijn de Greve bespreekt het met:
  • Marijke Vuik, voorzitter van Koninklijke Horeca Nederland
  • Mark van den Anker van wepublic
  • Riek Siertsema van Aannemersfederatie Nederland

Luister de podcast via je favoriete podcast-app!

Rutte en Von der Leyen: NAVO en EU gaan nauwer samenwerken

De NAVO en de Europese Unie gaan nauwer samenwerken, hebben NAVO-chef Mark Rutte en Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen gezegd, na een ontmoeting in…

Lees meer

Alleenrecht om op hoofdrailnet te rijden blijft voorlopig bij NS

NS hoeft voorlopig nog geen concurrentie te vrezen op het Nederlandse hoofdspoor. Ook als de rechter de vervoervergunning voor de belangrijkste spoortrajecten terugdraait, mag NS…

Lees meer

Flexwoningen blijken flop: ‘Hugo de Jonge wilde scoren, maar niemand wil in een kippenhok wonen’

Het razendsnel plaatsen van flexwoningen werd gezien als een droomoplossing voor de woningcrisis, maar het plan is uitgedraaid op een totale flop. Het Planbreau voor…

Lees meer

Marnix van Rij (IMF): ‘Wereldwijde schulden echt riskant’

De wereldwijde schulden vormen een steeds groter gevaar. Daarvoor waarschuwt oud-staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst), die vrijdag begint als plaatsvervangend bewindvoerder bij het…

Lees meer

Het zero-emissiebeleid in binnensteden ‘maakt Nederland tot een lappendeken’

Niet invoeren of wel invoeren en zo ja, per wanneer? Het gesteggel over het invoeren van het zero-emissiebeleid binnensteden gaat door. Het kabinet ziet het…

Lees meer

Heeft de horeca een klap gehad door de coronacrisis? Ja, maar inmiddels zijn er meer restaurants dan voor de pandemie

De horeca lijkt zich aardig herpakt te hebben na de coronapandemie. Want waar het er even op leek dat het ene na het andere restaurant…

Lees meer