Rechtsgeleerde Afshin Ellian: georganiseerde misdaad grootste bedreiging rechtsstaat

De georganiseerde misdaad is op dit moment de grootste bedreiging voor de Nederlandse rechtsstaat. Dat zegt rechtsgeleerde Afshin Ellian. "We hebben terrorisme en jihadisme, maar de georganiseerde misdaad ondermijnt het functioneren van de rechtsstaat", zegt Ellian in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Hij roept het kabinet op meer te investeren in de rechtsstaat.

Ellian wijst erop dat steeds meer rechters en advocaten in Nederland worden beveiligd. "Kijk alleen al naar het proces van Ridouan Taghi, het Marengo-proces. Tientallen betrokkenen worden beveiligd, soms heel zwaar. Ook zijn een advocaat (Derk Wiersum. red) en een broer van een kroongetuige (Redouan B., broer van Nabil B.) vermoord. Dat zet de rechtsstaat onder druk."

Ook politici moeten het vaker ontgelden. Vorige week werd bekend dat voormalig Justitieminister Ferd Grapperhaus wordt beveiligd, vermoedelijk vanwege dreiging uit de hoek van de georganiseerde misdaad. Ook de zoon van Ellian, VVD-Tweede Kamerlid en justitiewoordvoerder voor zijn partij Ulysse Ellian, wordt sinds een aantal weken beveiligd. De liberaal zet zich in voor een strenger gevangenisregime voor kopstukken uit de georganiseerde misdaad.

"Ik praat nu als vader: ik vind het verschrikkelijk", zegt Ellian over de dreiging jegens zijn zoon. "Ik ben erg trots op hem dat hij niet capituleert voor de onderwereld, zoals een volksvertegenwoordiger moet doen, maar ik ben ook bezorgd. Ik had dit nooit gedacht toen hij besloot om volksvertegenwoordiger te worden."

Volgens Ellian is de georganiseerde misdaad in Nederland de afgelopen twintig jaar steeds gevaarlijker en machtiger geworden. "Het romantische beeld uit romans een speelfilms bestaat niet meer. Het is echt heel ernstig."

Tekort aan rechters

Ondertussen kampt de rechterlijke macht met een groot tekort aan rechters. Dit komt onder meer doordat rechtszaken steeds complexer zijn en omdat veel rechters de pensioengerechtigde leeftijd bereiken. Daardoor is er sprake van een hoge werkdruk en moesten eerder vele tienduizenden strafzaken worden uitgesteld.

De NRC meldde onlangs dat als de huidige 2.600 rechters in Nederland niet zouden overwerken, er 800 extra rechters nodig zouden zijn. "Er staat een enorme druk op de rechters. Ze hebben het heel erg druk, ze zijn met te weinig", zegt NRC-misdaadjournalist Bram Endedijk. "Zaken blijven lang liggen, de kwaliteit staat onder druk. Dat heeft voor mensen die recht zoeken, slachtoffers, gevolgen."

"Wat je ook ziet is dat het gevaarlijk kan zijn om in de rechtsspraak actief te worden", zegt Endedijk. Er zijn rechters die beveiligd worden, soms zelfs thuis. Dat zien we in de hele keten, ook bij advocaten en (misdaad)journalisten. Dat is een onderdeel van de druk die er is en er wellicht steeds meer is."

'Politiek: investeer in rechtsstaat'

Volgens Ellian tast het tekort aan rechters vertrouwen van burgers in de rechtsstaat aan, omdat zaken langer op de plank blijven liggen. "Het kabinet moet echt investeren in de rechterlijke macht en het Openbaar Ministerie. Je hebt ook een officier van justitie nodig die tijd genoeg heeft om een zaak te behandelen."

De Tweede Kamer debatteert vandaag over de staat van de rechtstaat. "Ik zou zeggen: doe dat vaker", zegt Ellian. "We leven in een democratische rechtsstaat en kunnen straks weer allemaal stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen." Daar is volgens de rechtsgeleerde genoeg aandacht voor. "Maar het gedeelte 'rechtsstaat' mogen we niet vergeten."

Ook roept hij Den Haag op wetgeving van betere kwaliteit af te leveren. De kwaliteit is nu vaak ondermaats en te complex, waardoor rechters nog meer tijd kwijtzijn, zegt Ellian. "Ook dat is een probleem."