Wetenschapper Plasterk over kankervaccins: denkbaar dat dodelijke ziekten behandelbaar worden
Mócht het kankervaccin dat oud-politicus Ronald Plasterk met zijn biotechstartup heeft ontwikkeld de testfase doorkomen, kan dit betekenen dat "een dodelijke ziekte behandelbaar wordt". Dat zegt de voormalig PvdA-minister van Onderwijs en Binnenlandse Zaken bij WNL Op Zondag. "En dat is toch wel waar we met zijn alleen enorm hard voor werken."
En als het niet zijn vaccin wordt, wordt het wel een ander bedrijf dat bezig is met immuuntherapie, zo zegt hij. "Ik denk dat we in de komende jaren uit de kennis die we nu hebben van de tumor, toepassingen komen waar de patiënt uiteindelijk baat bij heeft." Plasterk: "En ik hoop natuurlijk dat er een deel van ons komt en dat ik daaraan kan bijdragen."
Overname
De startup van Plasterk, die voordat hij het Binnenhof betrad in 2006 hoogleraar moleculaire genetica was, werd deze zomer voor 32 miljoen euro overgenomen door het Duitse Curevac. Dat was onder meer nodig om het vaccin – waar Plasterk een patent op heeft – dat zijn bedrijf ontwikkelde te kunnen testen, aangezien dat niet lukte binnen de kleine startup.
Samen willen de bedrijven nu vaccins ontwikkelen die de afweerreactie van het lichaam stimuleren om tumoren gerichter aan te vallen. Dit zonder gezonde lichaamscellen aan te vallen - iets wat nu wel vaak gebeurt met de huidige behandelmethoden van de ziekte.
Hoe werkt het vaccin?
"Iedereen weet wat een vaccin is: dat is iets wat je bij mensen inspuit om te zorgen dat ze een ziekte niet krijgen. Maar dat hoeft niet per se, en dat komt omdat ons afweersysteem twee functies heeft", legt Plasterk uit. "Het ene is: zorgen dat als er een virus of bacterie binnenkomt, daar een afweer tegen gaan maken. Maar het heeft ook als functie om als onze eigen lichaamscellen ontsporen en te veranderen, die verschillen op te sporen, en die cellen af te breken."
Dat proces verschilt per tumor, zegt Plasterk. "Maar we kunnen bij patiënten DNA afnemen en de verschillen in kaart brengen, een vaccin maken, en toedienen bij de patiënt. Dan gaat het immuunsysteem meehelpen om die tumor aan te pakken. En dan kun je dat gebruiken, soms in combinatie met chemotherapie of bestraling, om een vaccin toe te dienen wat eraan bijdraagt - als het goed gaat, dat moet natuurlijk allemaal nog blijken - aan het opruimen van die tumor."
Dankzij geld van investeerders gaat het experimentele middel nu testfase 1 in. van Plasterk gaan binnenkort medische trials in. En mochten deze succesvol zijn, duurt het alsnog jaren voordat het vaccin echt op de markt komt, zegt de wetenschapper. "Pas als er ondubbelzinnig vaststaat dat het werkzaam is, wordt het toegelaten als standaard therapie."