Kloof tussen stad en platteland: ‘Plattelanders willen meepraten’

Nederlanders moeten meer zeggenschap krijgen over hun eigen leefomgeving. Daarvoor pleit journalist van NRC Karel Smouter in zijn boek Blauw wit rood over de kloof tussen stad en platteland. Volgens de oud-regiocorrespondent is die kloof de laatste jaren gegroeid, niet alleen door de stikstofcrisis.

Al in de zomer van 2019 zag Smouter de eerste omgekeerde Nederlandse vlaggen op boerenerven. Bij veehouders was er destijds een toenemende vrees voor acties door dierenactivisten. “Die konden zomer je erf betreden, denk aan de stalbezetting in Boxtel. Dat was de kiem voor de protesten die we nu zien”, zegt Smouter in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Destijds was ook de opkomst van Farmers Defence Force, een beweging die we inmiddels allemaal kennen.”

Het tweede lont in het kruitvat was de uitspraak van D66-Kamerlid Tjeerd de Groot op 9 september 2019 dat de veestapel gehalveerd moest worden, zegt Smouter. “Wat je toen zag is dat de netwerken van Farmers Defence Force geactiveerd zijn. Even later stond het Malieveld vol voor het eerste grote boerenprotest.”

De stikstofcrisis heeft de kloof tussen platteland en Den Haag verder vergroot. Smouter: “Maar het is niet de enige crisis die op het bordje van het platteland wordt gelegd. Het gaat ook om de wooncrisis, de energiecrisis, de energietransitie en alles wat daarmee samenhangt. Het gevoel van veel plattelanders is dat alle maatschappelijke problemen door hun moeten worden opgelost en voor een deel is dat zo. Als je zoekt naar ruimte is die op het platteland voor handen.”

Teruggang op platteland

Volgens voorzitter van de Sociaal-Economische Raad Kim Putters ziet de kloof niet alleen tussen de oren. “Het percentage werkende armen – mensen die wel een baan hebben maar geen fatsoenlijk inkomen – is op het platteland bijvoorbeeld groter. Ook op het gebied van leefbaarheid en bedrijvigheid is de de afgelopen jaren een teruggang geweest op het platteland.”

“Het zorgt voor een gevoel van achterstelling die hele grote consequenties voor die regio’s heeft”, zegt Putters. Volgens Smouter willen bewoners van het platteland meer zeggenschap. “Ze vinden dat het gesprek over hun hoofd wordt gevoerd, in de stad. De media en politiek vinden ze te stedelijk. Ze willen meepraten over hun eigen lot.”

“De openingszet van een coalitiepartij is geweest om te zeggen dat de veestapel moet worden gehalveerd. De Raad van State is duidelijk geweest: de natuur moet worden beschermt. Maar als je wil dat mensen meegaan in de verandering, moet je mensen mee laten praten. Niet alleen nu, dat had vanaf het begin gemoeten.”

‘Verduurzaming’ politiek

Smouter pleit voor een “verduurzaming” van de politiek en democratie. “Je kunt denken aan vormen van inspraak, zoals burgerberaden en buurtbegrotingen. Daarvoor zijn nu wereldwijd experimenten. Mensen moeten niet alleen eens per vier jaar via verkiezingen maar ook op lokaal niveau met elkaar beslissingen kunnen maken over hoe grote doelstellingen te realiseren.”

De politiek is nu aan zet, zegt de NRC-journalsit. “In 2030 moeten de Parijsdoelen gehaald worden. We lopen op bijna ieder punt achter. De druk neemt toe.”

LEES OOK: Weer boerenprotesten: ‘De overheid slaagt er niet in om met boeren in gesprek te gaan’

Door: Peter Visser