Veiligheid op de Noordzee niet gegarandeerd: ‘Echt een beetje het wilde westen’
De veiligheid op de Noordzee wordt onvoldoende gewaarborgd. Het is onduidelijk welk land nu precies verantwoordelijk is voor welk stukje zee. Daarom pleit CDA-Kamerlid Derk Boswijk er in Goedemorgen Nederland voor dat er nu écht duidelijke afspraken worden gemaakt. De ontploffingen bij pijpleidingen Nord Stream 1 en 2 tonen de urgentie hiervan aan, benadrukt hij. "Ik verwacht dat dit incident er nu voor zorgt dat dit met stoom en kokend water geregeld gaat worden."
De CDA'er pleit al sinds november 2022 voor dit plan. Die maand diende hij een motie in over "het ontwikkelen van een strategie voor bescherming van de cruciale infrastructuur in de Noordzee". Een meerderheid van de Kamer was voor, maar sindsdien is er weinig veranderd. "De laatste status is dat er in de zomer een brief is gekomen waar nog steeds niet duidelijk is welk land voor welk stukje zee verantwoordelijk is." Zelfs tussen Nederland en Duitsland is niet precies helder waar de grens op zee nu exact loopt. "En voor ons is nog niet eens helemaal helder welk ministerie nu verantwoordelijk is."
Samenwerking met andere landen kan stuk beter
Boswijk, namens het CDA woordvoerder Defensie, Landbouw en Water, is net terug uit Berlijn van een gesprek met collega-woordvoerders over hoe de internetkabels en gasleidingen in de Noordzee het best te beveiligen. Want de samenwerking met Duitsland kan, als het gaat om de onderwaterwereld, een stuk beter, zegt Boswijk. Maar dat geldt ook voor alle andere landen die om de Noordzee heen zitten: Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Noorwegen en Denemarken. Met hen moet afgesproken worden wie wanneer gaat patrouilleren.
"In de lucht doen we dat al. Zo werken Nederland en België heel nauw samen in het verdedigen van ons luchtruim. Dat kun je natuurlijk ook afspreken voor de onderwaterwereld. Het tweede is dat je als de brandweer de benodigde apparatuur gaat aanschaffen, maar dat is een langer traject dan het stukje formaliteit dat je een afspraak maakt."
'Echt een beetje het wilde westen'
"Als we naar de veiligheid op land kijken hebben we het goed geregeld. We hebben Veiligheidsregio's, waardoor in een ramp heel duidelijk is wie er verantwoordelijk is", zegt Boswijk. "Maar zodra je het strand afloopt de zee in, is het echt een beetje het wilde westen." Door onder andere verschillende tussenpartijen en vergunningsaanvragen is het niet duidelijk wie verantwoordelijkheid draagt over welke kabels. "Wat zijn de procedures als er bijvoorbeeld een Russisch schip boven een kabel ligt waarvan we denken: dit is niet helemaal de bedoeling. Wat gaan we dan doen?"
Om die reden stelde Boswijk voor om van de Noordzee ook een Veiligheidsregio te maken. "En doe dat samen met de landen die eromheen zitten", legt hij uit. "Stem met hen af wie wanneer gaat patrouilleren, wat de procedure zou zijn, en ga ook kijken - met onderwatercamera's, onderwaterdrones en sensoren - hoe je die kabels veel beter kunt beveiligen."
Volgens Boswijk kunnen er nu al stappen gezet worden door intensiever te patrouilleren op zee. "Alle landen om die Noordzee hebben natuurlijk een marine." Dat vraagt flink wat van defensie, maar volgens de CDA'er "kan dat op zich wel". "Onze marine is nog wel echt uitgerust daarvoor. Maar wil je het structureel gaan doen, zal het meer tijd en andere apparatuur nodig hebben."
Harbers: elke dag overleg over pijpleidingen in Noordzee
Minister Mark Harbers (Infrastructuur) gaf afgelopen week aan inmiddels iedere dag overleg te hebben over de veiligheid van pijpleidingen die door de Noordzee lopen. Eerder deze week waren er ontploffingen bij pijpleidingen Nord Stream 1 en 2 in de Oostzee waardoor grote hoeveelheden gas lekten. Dat het gaat om sabotage, staat zo goed als vast.
Volgens Harbers was er al aandacht voor de beveiliging van pijpleidingen, maar is de situatie nu "zo uniek" dat dagelijks overleg met bedrijven op zee nodig is. Daarbij zijn de ministeries van Infrastructuur, Defensie en Economische Zaken betrokken, evenals de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
De verantwoordelijkheid voor beveiliging ligt in eerste instantie bij energiebedrijven, aldus Harbers, maar "als overheid moet je de helpende hand toesteken". Welke maatregelen er precies zijn genomen of welke er genomen gaan worden, kan de minister niet zeggen. "Maar we zijn zeker alert, zeker na deze week."