Rusland lijft bezette gebieden Oekraïne in: ‘Maar Poetin gaat dit militair niet winnen’

President Volodimir Zelenski en zijn Westerse bondgenoten zien vandaag met lede ogen aan hoe de Russische president Vladimir Poetin vier Oekraïense regio's uitroept tot Russisch grondgebied. Poetin houdt om 15.00 uur (lokale tijd) een speciale ondertekeningsceremonie in het Kremlin. Ook houdt hij dan een toespraak. "Hij zal het presenteren als overwinning, maar in feite is het een nederlaag", zegt oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif in Goedemorgen Nederland. "Hij gaat dit militair niet meer winnen."

Daar is De Kruif van overtuigd, omdat Poetins troepen "op de verkeerde plekken staan". Daarbij is ook het moreel en leiderschap binnen de Russische troepen laag. "Dus hij probeert zo veel mogelijk schade te beperken, maar hij zal het ongetwijfeld gaan verkopen als overwinning", legt de oud-commandant uit. Maar hij blijft stellig: Rusland gaat die oorlog niet meer winnen. "Uiteindelijk zijn de diplomaten aan zet."

'Kinderen zullen les krijgen in het Russisch'

Maar tot dat gebeurt, is Poetin in eerste instantie nog bezig met het opschalen naar een "totale oorlog", zegt De Kruif. Onderdeel daarvan is ook het annexeren van Loehansk, Donetsk, Cherson en Zaporizja. Oekraïners die in deze gebieden wonen, zijn na de toespraak van Poetin vandaag per direct 'Russisch' en krijgen een nieuw paspoort. "Kinderen zullen les krijgen in het Russisch in plaats van in het Oekraïens. "Het gaat heel ver", zegt De Kruif. "Overigens zijn de mensen die in die regio's wonen vaak mensen met een Russische achtergrond, want mensen met een Oekraïense achtergrond zijn vaak al gevlucht."

De annexatie houdt dus in dat deze vier provincies formeel deel worden van Rusland. "Dat betekent dat Poetin de mogelijkheid krijgt om" a) te zeggen als Oekraïne in deze gebieden aanvalt, 'wij worden aangevallen door Oekraïne in' in plaats van andersom en b) het geeft hem een juridische basis om dienstplichtigen of reservisten in te zetten, want dat mag in principe niet buiten Russisch grondgebied", legt De Kruif uit. "Hij kan nu zeggen dat hij die reservisten inzet op eigen grond."

'Schijnreferenda'

De door Rusland benoemde leiders van de bezette regio's zijn bij de ceremonie aanwezig om de overeenkomst met Rusland te ondertekenen. Zij vroegen woensdag om toetreding tot de Russische Federatie nadat referenda in de vier regio's met grote (zogenaamde) meerderheden hadden uitgewezen dat zij deel van Rusland uit willen maken. In Donetsk lag de uitslag het hoogst met ruim 99 procent voorstemmers, het laagste percentage stemmen voor annexatie was 87 procent in Cherson.

Oekraïne en westerse bondgenoten hebben de referenda gekenmerkt als schijnvertoningen. Om die reden zeggen zij de uitslagen niet te erkennen. "Dat is cruciaal. Als je ook maar één moment zegt: dit begrijpen wij, of wij accepteren dit, ga je niet alleen tegen het recht in en vlieg je ethisch de bocht uit", zegt De Kruif.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft meermaals gezegd dat de referenda illegaal zijn en dat Oekraïne hard zal reageren. Voor vrijdag heeft hij de belangrijkste defensie- en veiligheidsofficials van zijn land bijeengeroepen voor een noodvergadering.

Vergelijkbaar met annexatie de Krim, maar niet helemaal

Op het Rode Plein in het centrum van Moskou is vrijdag een concert om de inlijving van de vier regio's te vieren. In 2014 was er een soortgelijk concert na de annexatie van de Krim. Ook daar ging een nepreferendum aan vooraf, maar de situatie was daar toch iets anders, zegt De Kruif. "Dat was een afgesloten gebied, maar hier wordt nog steeds gevochten. Er zijn delen van die vier provincies waar het Oekraïense leger nog steeds een opmars pleegt, dus we weten helemaal niet wat de eindsituatie daar is."

Poetin wil met deze stap zorgen dat die opmars stopt. "Maar dat gaat niet gebeuren. Dus de vraag is wat het effect eigenlijk gaat zijn", zegt De Kruif. "Cruciaal is dat wij Oekraïne blijven steunen onder alle omstandigheden. Niet alleen militair, maar ook in economisch opzicht."

Economische waarde

Journalist voor het Financieele Dagblad Jean Dohmen onderschrijft dat. "Er zijn enorme bedragen nodig om te voorkomen dat de Oekraïense economie instort. Het Oekraïense leger heeft enorme tekorten op de begroting, volgend jaar zou het omgerekend om 38 miljard dollar gaan. Dus behalve de wapens die heel belangrijk zijn om de Russen in het veld te bestrijden is er ook geld nodig om te voorkomen dat er economische chaos in Oekraïne zelf uitbreekt."

Bovendien betekent de Russische inlijving van Loehansk, Donetsk, Cherson en Zaporizja mogelijk ook een verlies aan economische waarde voor Oekraïne. "Een deel van de Donbas is al langer onder Russische controle, maar als je het gebied bekijkt van een afstand zie je dat er grote steenkool- en gasvoorraden zitten", legt Dohmen uit, "Voor de oorlog werd er ook een grote voorraad lithium ontdekt, dat is belangrijk voor de accu's van elektrische auto's."

De Russen proberen op dit moment ook de Zwarte Zee-kust in handen te krijgen. "Op het moment dat je die kust in handen hebt, zou je ook zeggenschap hebben over eventuele olievondsten voor de kust. "Er is becijferd dat voor de wederopbouw van Oekraïne zeker 350 miljard dollar nodig is, en de Oekraïners zelf zeggen dat het misschien wel om meer dan 750 miljard dollar gaat, aldus Dohmen. "Die hoeveelheid grondstoffen is voor Rusland misschien klein, Rusland heeft zelf veel meer gas, maar voor een land als Oekraïne is wel belangrijk om dat bij die wederopbouw te hebben."

LEES OOK: Sabotage Nord Stream-gasleidingen: de beschuldigingen op een rij