Overleg in Brussel over prijsplafond: jaagt de Europese Unie leveranciers weg?

Ministers van Energie van de Europese Unie komen vandaag samen om te praten over een gasprijsplafond. "De belangrijkste vraag die op tafel ligt is of we het prijsplafond gaan opleggen aan alle landen of alleen aan Rusland", vertelt journalist van Het Financieele Dagblad (FD) Jean Dohmen in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Volgens veel lidstaten moet er een breed prijsplafond komen, terwijl andere landen, waaronder Nederland en Duitsland, tegen blijven. Volgens de tegenstanders wordt het bij het instellen van een plafond voor landen moeilijker om voorraden te verkrijgen op de groothandelsmarkt. Vooral omdat door een plafond niet geconcurreerd kan worden met kopers elders in de wereld.

Ook de Europese Commissie is kritisch. Als de EU een maximumprijsvoorstel voor gas goedkeurt, moet het blok ook "aanzienlijke financiële middelen" vinden om ervoor te zorgen dat landen gas kunnen blijven kopen op de wereldmarkt, waar andere kopers bereid kunnen zijn om meer te betalen dan het EU-maximum, zo werd eerder gesteld. Het is nog niet bekend waar dit geld vandaan moet komen.

Gesteggel over prijsplafond

Dohmen: "De Europese Commissie zegt op dit moment dat we een prijsplafond alleen voor Rusland moeten instellen. Als je een prijsplafond voor andere landen instelt, is de zorg dat leveranciers in die landen hun gas gaan verkopen aan landen buiten de Europese Unie. Dat speelt vooral bij vloeibaar gas. Dat gaat niet door een pijpleiding en kan makkelijk in schepen worden vervoerd naar bijvoorbeeld China of India."

De Europese Commissie vindt dat er daarom eerst gesproken moet worden met landen die gas leveren aan de Europese Unie, vertelt Dohmen. "Een belangrijke leverancier is Noorwegen, dat nu voor een groot deel Rusland vervangt. Noorwegen is ook lid van de NAVO en het militair bondgenootschap, maar er zijn in Oslo aarzelingen over een prijsplafond. Wel heeft de Noorse premier (Jonas Gahr Støre, red.) gezegd dat ze de ernst van de situatie begrijpen en ze in gesprek willen."

Een hoop hangt ook af van de hoogte van het prijsplafond, merkt Dohmen op. "Dat is belangrijk voor de vraag in hoeverre je landen echt van je afstoot." Op dit moment zijn vijftien lidstaten voorstander van zo'n prijsplafond.

Extra belasting energiebedrijven

Tijdens de top wordt ook gesproken over andere maatregelen, zoals een extra belasting voor energiebedrijven, die momenteel volop profiteren van de gestegen prijzen voor onder andere gas. De maatregelen omvatten een heffing op de overwinsten voor fossiele energiebedrijven in 2022 of 2023, een heffing op de extra inkomsten die producenten van goedkope energie halen uit de stijgende elektriciteitskosten, en een verplichte verlaging van het elektriciteitsverbruik met 5 procent tijdens de piekuren.

"Er werd eerder al besloten tot een vrijwillige vermindering van het energiegebruik door lidstaten van 15 procent. Nu is de vraag of je dat verplicht kunt stellen tijdens piekmomenten", verduidelijkt Dohmen.

4 oktober wil de Europese Unie een concreet pakket aan maatregelen presenteren. Die zijn nodig omdat de leveringszekerheid van gas uit Rusland zwaar onder druk staat sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Daar kwamen deze week de explosies in de pijpleidingen van Nord Stream bij.

Geen koude winter

Toch lijkt de kans klein dat Nederland er deze winter koud bijzit, denkt Dohmen. "Het kabinet heeft belangrijke stappen gezet. Er komt in Nederland een prijsplafond voor leveranciers en onze gasvoorraden zitten aardig vol. Daar kunnen we de winter mee doorkomen."

Wel waarschuwt hij dat ondanks het prijsplafond de financiële positie van huishoudens goed in de gaten moet worden gehouden. "Er zijn nu al geluiden dat gezinnen ondanks het plafond toch in de financiële problemen komen. Daar is dus het laatste woord nog niet over gezegd."

LEES OOK: Sabotage Nord Stream-gasleidingen: de beschuldigingen op een rij