Dood Queen Elizabeth laat Britten achter met identiteitscrisis: ‘Enige die de verschillen bij elkaar hield’

Een einde van een tijdperk, zo wordt het overlijden van Queen Elizabeth door velen gezien, die de Britten in een "identiteitscrisis" achterlaat. "The Queen was de enige die al die verschillen bij elkaar hield en al die tegenstrijdigheden samenbracht", zegt correspondent Lia van Bekhoven vanuit Londen, in Op1. "Als dat nu wegvalt, denk ik dat de Britten toch wel een zenuwinzinking krijgen, omdat ze niet weten hoe het nu verder moet."

De talkshow staat donderdagavond volledig in het teken van de Britse koningin, die in de middag op 96-jarige leeftijd in haar Schotse kasteel Balmoral overleed. Buckingham Palace maakte haar dood rond 8 uur 's avonds Nederlandse tijd bekend.

Tekst gaat verder onder de tweet.

Volgens royaltydeskundige Justine Marcella heeft Queen Elizabeth het "ambt van Koningschap opnieuw vormgegeven". "Ze was heel plichtsgetrouw. 'Never explain, never complain.' Ze werkte alle dagen van het jaar, op die ene Paas- en Kerstdag na. Je wist precies wat je aan haar had", legt ze uit. "Ze is het symbool geweest voor het koloniale tijdperk, voor de generatie van de Tweede Wereldoorlog", vult Van Bekhoven aan. "Bovendien weten de Britten weer niet wie ze zijn. Ze weten hun plaats in de wereld niet meer. Ze weten niet of het Verenigd Koninkrijk nog iets om voor te vechten", zegt ze. "De Queen was het symbool, en was de enige die al die tegenstrijdigheden samenbracht."

Tekst gaat verder onder de tweet.

Vijftien Britse premiers

Elizabeth zat zeventig jaar op de troon en was daarmee de langst regerende monarch uit de Britse geschiedenis. "Engeland was zich aan het herstellen van de Tweede Wereldoorlog toen zij aan de macht kwam", zegt oud-correspondent in het Verenigd Koninkrijk Peter Brusse. "Dat heeft zij nog allemaal meegemaakt."

Kritiek

Maar de koningin heeft ook bakken met kritiek over zich heen gehad. Zo wordt ze nu misschien gezien als binder van het Britse volk, maar na de dood van prinses Diana werd daar anders over gedacht. Terwijl Groot-Brittannië in diepe rouw was om het overlijden van Diana, duurde het dagenlang voordat The Queen met een reactie kwam. "Dit is het dieptepunt in haar zeventig jaar koningschap", zegt oud-correspondent Suse van Kleef. "Mensen waren écht heel boos. Dat is toch wel een kentering geweest in hoe de Britten naar haar kijken."

Tekst gaat verder onder de tweet.

De afgelopen jaren kwam het koningshuis bovendien in de publiciteit door toedoen van prins Andrew, de zoon van de vorstin. Die raakte in opspraak door zijn banden met Jeffrey Epstein, een omstreden multimiljonair die was opgepakt op verdenking van het seksueel misbruik van minderjarigen.

Ook was er veel aandacht voor de breuk tussen prins Harry en het koningshuis. De zoon van Charles en Diana verhuisde met zijn echtgenote Meghan Markle naar de Verenigde Staten.

Tijdens haar regeerperiode maakte de Queen maar liefst vijftien premiers mee, van Winston Churchill tot Liz Truss. Die eerste was als een vaderfiguur, of misschien meer als een oom voor haar, zo wordt veelal gezegd. Dit ook omdat de twee elkaar al veel langer kenden: Churchill ontmoette de koningin al als peuter. "Ze zeggen dat zij veel van hem heeft geleerd, maar hij had ook veel respect voor haar", zegt Van Bekhoven.

Van Boris Johnson zou ze geen grote fan geweest zijn. "Maar degene met wie ze het minst goed contact had was Margaret Thatcher. Die konden heel erg moeilijk door een deur", zegt Van Bekhoven. "Thatcher deed zich koninklijker voor dan ze was."

Tekst gaat verder onder de tweet.

De Queen als moeder

De Queen was "één van de eerste werkende moeders", zo vermoedt Van Kleef. "Dit was een vrouw die heel hard en heel hard werkte, en daardoor haar kinderen niet vaak zag", zegt ze. "En haar kinderen kregen een strikte opvoeding. Britten zijn over het algemeen niet erg zacht met hun kinderen." Zo heeft haar zoon Charles, die nu de troon opvolgt, zich regelmatig uitgelaten over het feit dat hij niet blij werd van de kostschool waar hij naartoe werd gestuurd.

"Het koningsschap stond voorop, en dan haar familie", zegt Brusse. "Dat was haar plicht."