Duizenden kinderen belanden jaarlijks in de criminaliteit, blinde vlek voor politie: ‘Omdat we de wijken zijn uitgetrokken’
De aanpak van criminele uitbuiting schiet in Nederland tekort. Jaarlijks belanden duizenden kinderen en jongeren in Nederland vermoedelijk in de criminaliteit. In de afgelopen twee jaar zijn in dertien onderzochte steden al ruim 2500 jonge slachtoffers gedwongen om strafbare feiten te plegen, zo blijkt uit een onderzoek van het Centrum tegen Kinderhandel en Mensenhandel (CKM). In die periode waren er landelijk maar 68 gevallen bekend. "We hebben het hier over zeer kwetsbare jongeren, die op allerlei manieren worden ingezet", zegt voorzitter van de Nederlandse Politiebond Jan Struijs.
Kinderen worden vaak gebruikt als "geldezel", zegt Struijs in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Dit betekent dat ze hun bankrekening door criminelen laten gebruiken om geld over te maken naar iemand anders, of om geld wit te wassen. "Maar ook nog ernstigere dingen, zoals bijvoorbeeld observatieklussen van 13-jarigen om een liquidatie te plegen. Daar hebben we het over."
Als kinderen zich eenmaal in het criminele circuit bevinden gaat het vaak "van kwaad tot erger", zegt Struijs. "Omdat er nergens in die weg een stop zit, dat er een wijkagent samen met een leraar zegt: he, we raken hem kwijt, jeugdzorg, help ons."
Chantage
Daders zoeken bewust bij basisscholen, praktijkscholen of zelfs zorginstellingen om de slachtoffers te ronselen. "Het kwalijke hier van is dat het gebeurt met ernstige chantage. Zo zijn er meisjes die vier rekeningen hebben geopend op 19-jarige leeftijd omdat er gedwongen allemaal naaktfoto's zijn gemaakt."
Zo'n 1600 eerstelijnsprofessionals zoals jongerenwerkers, wijkagenten en leerplichtambtenaren deden mee aan het onderzoek. Zeker de helft van hen gaf aan in de afgelopen twee jaar in contact te zijn geweest met vermoedelijke slachtoffers. Daarnaast zei 20 procent een slachtoffer te kennen dat zowel crimineel als seksueel werd uitgebuit. Ook de politie werkte mee, zegt Struijs. "We zagen dit aankomen, omdat veel politiemensen hier al eerder over aan de bel hebben getrokken."
'Zijn de wijken uitgetrokken'
Want hoewel de politie zich bewust is van dit probleem, hebben ze er nauwelijks zicht op. Dit omdat ze "de wijken zijn uitgetrokken", zegt Struijs. "Omdat we constant andere klussen krijgen, en ook qua sterkte nog niet op orde zijn. Dan is dit wel heel ondermijnend." En zeker in combinatie met de "uitgeklede" jeugdzorg, zegt hij. "Dus we hebben een hele blinde vlek, maar daar merken we wel dagelijks veel van."
Vaak worden kwetsbare kinderen en jongeren door criminelen benaderd, die niet zelf om hulp kunnen of durven vragen. Ze denken soms geen slachtoffer te zijn, of zijn bang voor de dader of om zelf vervolgd te worden. Volgens het CKM kunnen de minderjarigen daardoor lang in een uitbuitingssituatie blijven zitten. Als ze in beeld komen, is dit vaker als dader dan als slachtoffer. "Als je het profiel ziet van uithalers in de haven, die voor een klein bedrag cocaïne uit containers moeten halen, met heel veel risico's, zijn dat vaak kwetsbare jongeren van 18 of 19 jaar, soms nog veel jonger", weet Struijs, die zelf jaren werkzaam was in de Rotterdamse haven als agent. "En dan zit je vast in zo'n organisatie."
