Millennials in huizenzoektocht gehinderd door bezwaarprocedures: ‘Inspraak burgers kan beter’

Veel nieuwbouwprojecten lopen vertraging op door allerlei bezwaarprocedures, terwijl millennials juist staan te springen om een huis. Het aantal rechtszaken rond bouw- en bestemmingsplannen is in de afgelopen vier jaar verdubbeld, en dat op het moment dat de regering een miljoen huizen wil bouwen de komende jaren. Volgens Niek Mouter, onderzoeksleider bij de TU Delft, kan de aanpak wat betreft de inspraak van burgers dan ook verbeterd worden.

De inspraak van burgers toont volgens de onderzoeksleider op een aantal punten gebreken, zo legt hij uit in Stand van Nederland: Generatie Next. "De overheid probeert nog te vaak heel erg in zichzelf gekeerd een besluit te maken, waardoor de burger eigenlijk wordt overvallen", legt hij uit. "Met name als het hun persoonlijke leven gaat raken. Ze vragen zich af van: waarom heeft de overheid dit besluit genomen, en waarom geen besluit waar ik veel minder last van heb?"

Het gevoel van onrechtvaardigheid overheerst vaak bij de bezwaarmakers. "Windmolens voor de deur, geluidsoverlast van Schiphol, of een ander besluit wat de bezwaarmaker dagelijks zal raken", somt hij voorbeelden op. "Ze hebben er zelf nauwelijks invloed op kunnen uitoefenen en daardoor voelen ze zich onmachtig en onrechtvaardig behandeld. Dat leidt tot die enorme boosheid."

Op dit moment is er dan slechts één mogelijkheid. "Bezwaar maken en daarna naar de rechter toestappen. En dat is vaak een heel onbevredigend traject waarbij ze uiteindelijk waarschijnlijk geen gelijk krijgen."

'Mensen met een genuanceerdere mening hoor je nauwelijks'

Omdat de procedures zo tijdrovend zijn, hoor je mensen die het wél eens zijn of in ieder geval een genuanceerde mening hebben over een bepaald bestemmingsplan, nauwelijks. "Die hebben veel minder de behoefte om die tijd erin te steken." Daarmee doelt hij onder meer op jongeren. "Mensen die nu bezwaar maken hebben vaak een groot belang. Omdat ze door een besluit worden geraakt, maar ook omdat ze veel tijd en motivatie hebben", legt Mouter uit.

En dat is volgens hem vooral de "oudere, opgeleide blanke man". "Je ziet dat die oververtegenwoordigd is in de burgerparticipatiezaaltjes en de bezwaarprocedures." En dat terwijl er "natuurlijk heel veel andere groepen in de samenleving zijn die ook mee willen denken met besluiten", aldus Mouter. En als dat gebeurt, is dat ook voor de overheid nuttig. "Zodat je al die verschillende voorkeuren in beeld hebt, en ook waar mensen het wel over eens zijn. Zo kun je veel beter een oordeel afwegen en een besluit maken."

Staat Generatie Next machteloos tegenover bezwaarmakers met te veel vrije tijd? Bouwplannen voor broodnodige nieuwe huizen verzanden nu dikwijls in jarenlange bezwaarprocedures. Of is er een betere manier om inspraak te regelen?

Deze aflevering zie je donderdag om 21:05 op NPO 2. Oude afleveringen zie je hier, op NPO Start.