Eensgezindheid tijdens ‘historische’ dag in Brussel, maar angst voor verdere escalatie blijft
Tientallen westerse leiders, onder wie de Amerikaanse president Joe Biden, verzamelden zich gisteren in Brussel voor een overlegcarrousel met de oorlog in Oekraïne als middelpunt. Volgens Amerikadeskundige Willem Post was het vooral een "ritueel van eenheid". De vraag is of de eensgezindheid in Brussel genoeg is om Poetins agressie het hoofd te bieden.
Er werd niet alleen gesproken in EU- en NAVO-verband, ook de landen van de G7, een forum van zeven vooraanstaande industriële staten, kwamen samen. Het maakte de dag "historisch", zegt Post in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Brussel straalde eenheid uit, "maar als je goed luistert zijn er nog wel wat verschillen van mening", zegt de historicus. "Bijvoorbeeld over eventuele sancties rond olie en gas."
Daar willen Duitsland en Italië nog altijd niet aan, omdat de landen grotendeels afhankelijk zijn van Russisch gas. Per dag importeren lidstaten samen voor meer dan één miljard euro aan die grondstof, de belangrijkste inkomstenbron voor Moskou, waar mede de oorlog in Oekraïne wordt gefinancierd. "Ook willen de Baltische Staten en Polen een no-flyzone", zegt Post. Maar ook daarvoor is voorlopig geen meerderheid.
Angst voor kernoorlog
Het kwam donderdag zelfs helemaal niet tot mogelijke aanvullende sancties, zoals het sluiten van de Europese havens voor Russische schepen. De EU gaat zich concentreren op het beter laten werken van de al genomen strafmaatregelen, spraken de leiders af. Europa en de Verenigde Staten gaan samenwerken om sluiproutes af te snijden en mazen te dichten.
Volgens Post heerst de angst dat het conflict verder escaleert met alle gevolgen van dien, zoals mogelijk een kernoorlog. Hij begrijpt dat de westerse landen het daarom voorlopig houden bij de huidige, al zware, sancties. "Het is harstikke moeilijk." Hij wijst erop dat de Russische president Vladimir Poetin "geen rationele tegenstander" is.
Het westen doet wat het kan, denkt Post. "Er worden massaal Stinger-luchtdoelraketten geleverd, die heel effectief blijken. En daarvan komen er nog veel meer. Maar de enorme angst voor een kernoorlog is wel relevant om rekening mee te houden. Natuurlijk willen we dat er vandaag nog een einde aan de oorlog komt", maar niet als je daarmee een kernoorlog uitlokt, denkt hij.
Biden benadrukte donderdag dat hij nog altijd rekening houdt met de inzet van biologische- en chemische wapens en kernwapens door Rusland. "Hij heeft gezegd dat die kans er echt is", zegt Post. Maar dat er op korte termijn overeenstemming was over de overlegcarrousel, bewijst volgens hem wel "de grote urgentie" in het westen.
Eenheid
Biden gaf na afloop toe dat de massale samenkomst in Brussel vooral bedoeld was om eensgezindheid uit te stralen. "De wereld moet blijven zien hoe wreed Poetin is en hoe onschuldige levens worden verwoest", sprak hij. "Dat is de reden dat ik vroeg om deze top."
Volgens Post is eenheid het sleutelwoord. "We zitten nu een maand in de oorlog. Als dit nog maanden gaat duren, zo niet jaren, is het de vraag of die eenheid er blijft."