Oekraïne heeft geen zicht meer op kerncentrales: ‘Verbinding met het achterland wordt steeds minder’
Het internationaal atoomagentschap (IAEA) in Wenen krijgt de laatste tijd geen gegevens meer doorgezonden van de systemen die nucleair materiaal bewaken in Zaporizja. Ook de oude kerncentrale van Tsjernobyl is niet meer verbonden aan het stroomnet.
Volgens de Oekraïense netbeheerder zijn stroomkabels bij de kerncentrale in Tsjernobyl beschadigd door beschietingen. Door gevechten ten noorden van Kiev zouden reparatiewerkzaamheden worden verhinderd.
De kerncentrale in Tsjernobyl wekt zelf al jaren geen stroom meer op en kan bij stroomstoringen 48 uur draaien op noodgeneratoren. De koelsystemen van de opslagfaciliteit voor verbruikte splijtstof vallen daarna uit, maar dat heeft volgens het internationaal atoomagentschap (IAEA) "geen kritieke impact op de veiligheid" omdat warmte ook zonder elektriciteit efficiënt kan worden afgevoerd.
'De verbinding met het achterland wordt steeds minder'
"De problemen zitten hem in de energievoorziening van verschillende plants. Je hebt op een kerncentrale altijd stroom nodig om koelinstallaties te kunnen bedrijven. Kerncentrales kunnen zelf stroom opwekken, als ze dat niet doen moeten ze verbonden zijn met het achterland, met bijvoorbeeld een kolencentrale in de nabijheid", legt energiedeskundige Wim Turkenberg uit in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Daar heb je hoogspanningsleidingen voor nodig. Die moeten dus functioneren. Rondom de kerncentrales die nu bezet zijn, zijn er al hoogspanningsleidingen afgesloten. Dus de verbinding met het achterland wordt steeds minder."
Tsjernobyl heeft nog wel dieselaggregaten, die voor een aantal dagen stroom kunnen leveren, zegt de energiedeskundige. "Maar dan moet je wel toevoeren van Diesel hebben. Als die ook niet werken, heb je op een gegeven moment dat de koelinstallaties niet meer installeren."
Stralingslekken
De Oekraïense buitenlandminister Dmitro Koeleba zei dat stralingslekken dreigen te ontstaan als de koelsystemen stoppen met werken. Hij heeft de internationale gemeenschap opgeroepen bij Rusland dringend een staakt-het-vuren te eisen zodat er reparaties kunnen worden uitgevoerd. Volgens hem brengt "de barbaarse oorlog" van de Russische president Vladimir Poetin heel Europa in gevaar.
De splijtstofstaven liggen in Tsjernobyl in een diep bad vol met water, legt Turkenberg uit. "Dat bad is er om die staven te koelen. Als je niet meer koelt, als die aggregaten niet meer werken, verdampt het water. De splijtstofstaven komen droog te staan, gaan smelten, en dan komen er gassen zoals strontium en cesium naar buiten", zegt hij, "Het zijn hele oude staven die daar liggen, dus kortlevend materiaal is al vervallen, maar er zit nog steeds heel veel gevaarlijk spul in. Dat komt dan buiten het bad eerst in de reactor zelf, en als dat kapot is komt het ook naar buiten en krijg je een soort van wolk dat zich over het land kan verspreiden, tot op tientallen kilometers afstand."
Tsjernobyl
De centrale van Tsjernobyl werd aan het begin van de Russische invasie ingenomen door Russische troepen, bijna twee weken geleden. Sindsdien zouden de 210 personeelsleden aan een stuk door werken. Er is geen internationaal toezicht meer op het terrein, waar in 1986 de grootste kernramp in de geschiedenis plaatsvond.