Voormalig defensiestaatssecretaris Visser kent oorlog van dichtbij en leeft mee met Oekraïners: ‘Grote behoefte om familie te zien’

Voormalig staatssecretaris van Defensie Barbara Visser kent oorlog van dichtbij. Tijdens de Joegoslavische oorlogen (1991–2001) bezocht ze als kind met haar ouders ieder jaar familie in Kroatië, het land van haar moeder. Ze kan zich inleven in het verdriet van Oekraïners in Nederland en Oekraïners die op de vlucht zijn geslagen, vanwege de Russische invasie in het land.

Ook haar familie sloeg op een gegeven moment op de vlucht. "Je weet dan niet waar je familie is en leeft in onzekerheid", zegt Visser in WNL Op Zondag op NPO 1. Servische milities wilden het gebied waar haar familie vandaan komt 'zuiveren', vertelt ze. Desondanks keerden ze met haar ouders eens per jaar terug. "Er is zo'n enorme behoefte om je familie te zien en om te weten hoe het gaat."

De mogelijkheid om haar familie online te bereiken, via internet of de mobiele telefoon, was er destijds niet. "Je hoort wel wat er gebeurt en weet dat er gemoord en verkracht wordt, maar je weet niet of je je familie in levende lijve zult terugzien. Dat is voor mijn moeder echt verschrikkelijk geweest."

Vuurgevecht

Ook zelf kwam het gezin bijna in een vuurgevecht terecht, vertelt Visser. "We stonden bovenaan een berg in een soort file. Er kwam een Nederlandse auto langsgereden en we werden verteld dat we moesten omdraaien, omdat er beneden aan de berg werd geschoten."

Het gezin was onderweg om een tante bezoeken die op dat moment in Zagreb, de hoofdstad van Kroatië, woonde. Omdat de hoofdwegen waren afgezet, reisden ze via achterweggetjes. "We kwamen in dorpjes terecht waar ik mannen zag met geweren met het oude Tsjetnikteken, het teken van de Serviërs." In een van de dorpjes vroeg haar moeder de weg. "Een vrouw zei: 'we zullen jullie Kroaten krijgen, één voor één. Vlucht nu maar, maar we zullen jullie allemaal krijgen'."

Vrijheid

Verschillende bevolkingsgroepen in de Balkanlanden nog altijd met elkaar op gespannen voet. De Bosnisch-Servische leider Milorad Dodik zei vorig jaar dat hij zich wilde afscheiden van Bosnië en Herzegovina. Inmiddels is het aangekondigde vertrek uit overheidsinstellingen in de etnische verdeelde Balkanrepubliek op een rem gezet, maar volgens Visser hoeft er maar één foute leider op te staan om de spanningen in de regio flink te doen oplopen. "Het zal altijd een kruitvat blijven. Mensen kunnen de verkeerde kant kiezen en tot dingen in staat zijn waarvan je je echt niet kan voorstellen dat het gebeurt."

Vanwege haar achtergrond weet ze maar al te goed wat vrijheid betekent. "Het is je mogen uitspreken. Joegoslavië was relatief vrij, maar als je iets te veel zei werd dat door iemand die lid was van de Communistische partij gemeld en had je er last van. Aan de andere kant is vrijheid de basale vrijheid. We zien nu in Oekraïne dat mensen van huis en haard moeten vluchten, omdat ze bang zijn dat ze worden beschoten. Ik heb gezien dat vrijheid niet vanzelfsprekend is en dat je ervoor moet vechten", aldus de voormalig staatssecretaris van Defensie.

LEES OOK: Vicepremier Kaag: reactie van Poetin op sancties is oorlogspropaganda