Asielaanwijzing van Broekers-Knol had geen juridische basis: ‘Slecht voor bestuurlijke verhoudingen’

Het kabinet kon gemeenten wettelijk niet verplichten om noodopvang te verzorgen voor asielzoekers. Dat schrijft de inmiddels opgevolgde staatssecretaris Ankie Broekers-Knol in antwoord op Kamervragen van het onafhankelijke Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt. Ze had de zogenoemde aanwijzing, die ze op 14 december uitgaf, dan ook niet kunnen afdwingen.

"Het betreft geen aanwijzing in juridische zin en de brieven hebben dan ook geen publiekrechtelijk rechtsgevolg", schrijft Broekers-Knol in de brief die zij op de valreep naar de Kamer stuurde, vlak voordat ze werd afgelost als staatssecretaris. Ze heeft daar naar eigen zeggen voor gekozen vanwege "een acute noodsituatie in de opvanglocaties".

Er moest namelijk razendsnel plek gevonden worden voor 2000 mensen, om te voorkomen dat zij "in tenten en gymzalen" opgevangen zouden moeten worden. Daar is Nederland internationaal toe verplicht, merkt ze op. De gemeenten hadden uit zichzelf onvoldoende opvang beschikbaar gesteld.

Omtzigt

Alkmaar, Gorinchem, Enschede, Venray en de regio Rotterdam werden aangewezen om verplicht asielzoekers op te vangen. Daar was dus geen juridische basis voor, terwijl die indruk wel gewekt werd. Onafhankelijk Kamerlid Pieter Omtzigt schreef gisteren op Twitter: "Als een vertegenwoordiger van de regering een brief schrijf met 'u moet' (een aanwijzing), dan mag je ervan uit gaat dat er een wet onder ligt."

Tekst gaat verder onder de tweet.

'Slecht voor de bestuurlijke verhoudingen'

De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb vindt het verbazingwekkend wat er is gebeurd. "Ik las al dat juristen de juridische basis van de aanwijzing betwisten. Het blijkt dus waar te zijn", schrijft hij in een brief aan de Kamer. "In het telefoongesprek met mij wekte de staatssecretaris de indruk dat ze een aanwijzing geeft in juridische zin en niet in bestuurlijke zin. Dit is zo slecht voor de bestuurlijke verhoudingen!''

Eric van der Burg

Later maandag werd VVD'er Eric van der Burg op de post van Broekers-Knol beëdigd. Hij wilde desgevraagd nog niet op de brief van zijn voorganger reageren. "Ik heb denk ik dezelfde dingen gelezen als u heeft gelezen. Maar wel als burger, en niet als staatssecretaris met alle informatie die daarbij hoort omdat ik pas zes uur in functie ben. Dus ik ga me eens even stevig inlezen." Hij zegt vooral met de gemeenten in gesprek te willen.

Dat hem een flinke kluif te wachten staat is in ieder geval zeker. "Als de juristen gelijk hebben, heeft hij weinig mogelijkheden om die asielopvang af te dwingen", zegt parlementair journalist voor Elsevier Weekblad, Eric Vrijsen. "Dus hij zal ze moeten overreden."

Van der Burg heeft eigenlijk maar één opdracht, stelt Vrijsen in Goedemorgen Nederland. "Zorgen dat die 30.000 asielzoekers ergens worden gehuisvest in Nederland. Daar heeft hij burgemeesters in Nederland voor nodig", zegt hij. "Hijzelf komt uit de gemeentepolitiek. Hij was wethouder in Amsterdam."

Een aantal jaar geleden zei Van der Burg in een panelgesprek voorstander te zijn van "hoe meer asielzoekers, hoe beter". Een opvallende uitspraak voor iemand binnen zijn partij. "Zijn redenering was toen: in Amsterdam willen we gewoon dat we een open samenleving zijn, dat we gastvrij zijn, en dat mensen die moeten vluchten uit een ander land hier welkom zijn", zegt Vrijsen. "Dus ik denk dat hij tegen zijn voormalig collega-gemeentebestuurders gaat zeggen: we moeten wel iets met deze mensen."

LEES OOK: Staatssecretaris Broekers-Knol: ‘Europese asielrecht niet meer van deze tijd’