Agressie tegen ambulancepersoneel loopt uit de hand, brancheorganisaties trekken aan de bel
De agressie tegen ambulancemedewerkers loopt uit de hand, en justitie geeft te weinig prioriteit aan dit soort incidenten. Dat stellen V&VN Ambulancezorg en NU’91 in De Telegraaf. Volgens de beroepsverenigingen doen medewerkers lang niet altijd meer aangifte omdat ze het gevoel krijgen dat het toch geen zin heeft. "We zien echt een verharding van de samenleving", vertelt Jan Hoefnagel, voorzitter van V&VN Ambulancezorg.
Dreigementen, klappen en stenen door ambulanceruiten. Ambulancemedewerkers maken het allemaal mee. Hoefnagel: "We hebben meegemaakt dat mensen de huisdeur op slot draaiden toen de medewerkers binnen waren. 'We openen de deur pas weer als jullie dit opgelost hebben'."
'Hulpverleners voelen drempel'
Het aantal gemelde jaarlijkse incidenten is tussen 2016 en 2020 gestegen van 365 naar 762. Dat blijkt uit cijfers van Ambulancezorg Nederland. Dat geldt ook voor het aantal incidenten per 1000 inzetten (van 0,3 naar 0,6).
In 2020 ging het in de helft van de gevallen om verbaal geweld en bij 30 procent om fysiek geweld. Grote aantallen, maar volgens Hoefnagel zijn er in werkelijkheid nog veel meer incidenten. "Er zijn veel meer intimidatie- en agressiemomenten dan er in kaart gebracht is, omdat hulpverleners een drempel voelen om het te melden. Dat is onacceptabel."
Uit een inventarisatie van V&VN Ambulancezorg blijkt dat maar liefst twee derde van de ambulancemedewerkers in 2021 te maken heeft gehad met agressie. "Ik ken iemand die verwurgd werd door een patiënt en er daarna klaar mee was", vertelt Hoefnagel.
Ook Ambulancezorg Nederland krijgt signalen dat er over het algemeen een toename te zien is van grensoverschrijdend gedrag. Uit een onderzoek van zorgvakbond NU’91 blijkt daarnaast dat 70 procent van het verpleegkundig personeel aangeeft een toename van agressie en boosheid te ervaren. Vorig jaar was dat 60 procent.
'Personeel wil de discussie niet meer aan gaan'
Bijna de helft van de 147 door V&VN ondervraagde ambulancemedewerkers maakte andere zorgkeuzes omdat de patiënt of familie dat eiste en de medewerker geen discussie aan wilde gaan. "Dan besluiten ambulancemedewerkers nadat ze bedreigd worden om een patiënt toch maar naar het ziekenhuis mee te nemen", legt Hoefnagel uit. "Ook al is dat eigenlijk helemaal niet nodig, omdat iemand bijvoorbeeld maar een enkel gekneusd heeft."
Al deze incidenten hebben een grote impact op het personeelswelzijn, vertelt Hoefnagel. "Mensen kunnen soms weken tot maanden hun werk niet meer uitvoeren. We zien ook dat collega’s stoppen als ze in korte tijd meerdere incidenten meemaken." Precieze aantallen zijn er niet te noemen, zegt de V&VN-voorzitter, maar: "Iedere ambulance-collega kan wel iemand noemen die daarom gestopt is."
'Klap in hun gezicht'
Dus er moet wat gebeuren, vinden de beroepsverenigingen. Volgens Hoefnagel hebben zaken met geweld tegen hulpverleners lang niet altijd prioriteit, in tegenstelling tot wat politiek Den Haag toegezegd zou hebben. "In werkelijkheid moeten collega’s vaak lang wachten voordat hun aangifte tot een vervolging leidt. Ook wordt het hen soms afgeraden door de eigen werkgever of politie", zegt Hoefnagel. "Dat is een klap in hun gezicht. Bovendien ligt de drempel om aangifte te doen hoog. Bij ambulancepersoneel heerst toch het gevoel dat uitgescholden worden erbij hoort."
Waar bijna de helft van het personeel weleens overwogen heeft aangifte te doen, ging uiteindelijk maar een derde ertoe over, blijkt uit het onderzoek. "Er is afgesproken dat aangiften van zorgprofessionals met voorrang behandeld worden. Maar we zien vaak dat ze toch onderop de stapel belanden en snel geseponeerd worden", zegt ook een woordvoerder van NU'91. "De zorgverlener voelt zich daardoor niet serieus genomen en zal minder snel aangifte doen. Gelukkig kunnen we steeds vaker met werkgevers afspreken dat zij aangifte doen namens de zorgverlener."
Ook de regionale ambulancezorg van Veiligheidsregio Gelderland-Zuid uitte maandag al snoeiharde kritiek op justitie omtrent dit onderwerp.
'OM zet alles op alles om dit soort geweld goed aan te pakken'
Het Openbaar Ministerie ontkent in een reactie tegenover De Telegraaf dat er te weinig prioriteit wordt gegeven aan zaken van geweld tegen hulpverleners. "Het OM zet nu al samen met ketenpartners alles op alles om dit soort geweld goed aan te pakken."
Volgens een woordvoerder van het Parket-Generaal worden dit soort zaken sneller behandeld dan vergelijkbare zaken waarbij het niet om 'mensen met een publieke taak' gaat. Maar ze wijst er ook op dat het OM ook andere prioriteitszaken heeft, zoals levensdelicten en zedenzaken. "Het kan ook zijn dat dit soort zaken niet op zich staan. Maar dat er een heel feitencomplex is van andere strafbare zaken, wat deze zaken ingewikkelder maken en waardoor het onderzoek langer duurt."