Is het nieuwe regeerakkoord financieel te bolwerken? ‘Geld, dat is nu gratis’
Het heeft maar liefst 271 dagen geduurd voordat de formerende partijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie het eens konden worden over een regeerakkoord. Er gaat fors geïnvesteerd worden in onder meer klimaat, wonen, stikstof en onderwijs. Nu rijst de vraag van welk geld dit gefinancierd moet worden.
Er ligt een mooi plan op tafel om een aantal problemen in het land aan te pakken. Daar is uiteraard een grote bak geld voor nodig, maar het is "helemaal niet zo moeilijk" om daaraan te komen, weet econoom Esther van Rijswijk te vertellen in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Het geld dat binnenkomt wordt bijgeschreven bij de schuld, die dan oploopt. In de toekomst wordt dit dan afbetaald door economische groei. Geld speelt dus een cruciale rol en "dat is nu gratis" en "heel makkelijk om te lenen".
De rente ligt erg laag, dus het zou volgens Van Rijswijk onverstandig zijn om daar geen gebruik van te maken. Maar waar gaat al dat geld dan naartoe? "Zij gaan het opzij zetten in een soort begrotingsfondsen." Er komen dus aparte potjes om de problemen op het gebied van klimaat, stikstof en wonen aan te pakken.
Kinderopvang
Ook de kinderopvang gaat op de schop. Grotendeels wordt deze gratis, of althans meer inkomensafhankelijk dan hoe het nu geregeld is. Het betekent dat ook ouders zonder inkomen of werk hun kinderen naar de opvang kunnen sturen en dat "is goed voor de ontwikkeling van de kinderen".
De VVD bekeek het meer van de economische kant. Door bijvoorbeeld te kijken of je "niet dingen gaat betalen voor mensen die het gewoon kunnen betalen" en door te kijken of "de arbeidsparticipatie hierdoor omhoog gaat". Het effect moet zijn dat "zoveel mensen moeten gaan werken vanwege de vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt". "Maar of dit de slimste manier is, hangt echt af van de uitwerking", voegt de econoom er nog aan toe.
Leenstelsel
In 2015 viel het besluit om het leenstelsel voor studenten in het leven te roepen. De basisbeurs werd geschrapt en dat zou het kabinet een slordige 700 miljoen euro per jaar opleveren. Deze wordt nu echter teruggedraaid, waardoor er een gat in de begroting ontstaat.
Volgens Van Rijswijk zou het geen probleem moeten zijn om het gat te vullen. "Van die miljarden waarvan we nu het gevoel hebben dat wij die makkelijk en overal vandaan kunnen halen", zegt zij. Pensioenfondsen of investeringsfondsen zijn bereid om geld te lenen. "Je kunt makkelijk lenen, maar structureel verhoog je de uitgaven als land en dat moet dan ook weer structureel binnenkomen."
'Gouden eeuw voor de werknemer'
"We gaan een tijd tegemoet. Gouden eeuw voor de werknemer. Iedereen die wil werken, kan werken", uit Van Rijswijk zich positief tegenover het besluit om het leenstelsel terug te draaien. "Onderwijs wil je zoveel mogelijk aanmoedigen. Het blijkt wel degelijk dat mensen zich geremd voelen door het gevoel van 'ik moet alleen maar lenen en dat wil ik eigenlijk niet'. En het is ook wel een beetje een signaal aan jongeren en eigenlijk het hele land: onderwijs is super belangrijk."