Amerika mengt zich in Russisch conflict met Oekraïne, maar waar is Europa?

Rusland stuurt al weken tienduizenden soldaten naar de grens met Oekraïne, waardoor de spanningen tussen beide landen alsmaar verder oplopen. Amerikaanse inlichtingendiensten verwachten dat de Russen op korte termijn zijn buurland gaan binnenvallen. De Amerikaanse president Joe Biden gaat met de Russische president Vladimir Poetin dinsdag hierover in gesprek.

Volgens Uri Rosenthal kan “Rusland het niet verkroppen dat ze Oekraïne dertig jaar geleden zijn verloren”. Dat zegt de voormalig minister van Buitenlandse Zaken in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Oekraïne was ooit onderdeel van de Sovjet-Unie, maar verklaarde zich in 1991 na een mislukte staatsgreep onafhankelijk. “Maar voor de Russen en voor Poetin is het zo dat de Oekraïners simpelweg behoren tot het Russische volk.”

‘Buffer tussen oost en west’

De situatie aan de oostgrens van Oekraïne is al jarenlang nijpend. Volgens Rosenthal komt dat omdat separatisten daar proberen de zaak in eigen handen te houden. In 2014 annexeerde Rusland de Krim, wat tot dan toe onderdeel was van Oekraïne. “Het schrikbeeld is dat de Russen dat nu nog een keer gaan proberen”, vertelt Rosenthal.

Volgens de ex-minister gaat er nog iets meer schuil achter de plannen van Rusland. Het zou Poetin namelijk nog altijd enorm dwars zitten dat de NAVO in 2008 heeft geprobeerd om Oekraïne en Georgië naar hen toe te trekken en “dat ze worden ingekapseld in het Westerse kamp”, zegt Rosenthal. “Daar is Poetin boos over en dat wil hij ver weg houden. Zijn terugvaloptie is nu, dat hij wil dat Oekraïne op z’n minst een neutrale staat wordt. Een soort buffer tussen oost een west.”

Soevereiniteit Oekraïne

Toen Rusland de Krim annexeerde werd Rusland sancties opgelegd. “Maar dat doet hem (Poetin, red.) geen pijn”, gaat Rosenthal verder. “En daar komt ook dat schrikbeeld vandaan. Wat wij ook doen. Politieke druk uitoefenen, sancties, economische druk, noem maar op. Dat zou hem er nooit van weerhouden om met militaire middelen het een en ander te realiseren.”

Biden heeft dinsdag contact met Poetin. Weliswaar via een videoverbinding, maar de twee wereldleiders gaan wel in gesprek met elkaar. Rosenthal vertelt dat Poetin in die vergadering Biden zover wilt krijgen dat de Amerikaan gaat “morrelen aan de soevereiniteit van Oekraïne”. En daar is Rosenthal juist bang voor. “Voor je het weet doet Biden toch een soort van toezegging, waardoor de soevereiniteit van Oekraïne wordt beknibbeld.”

Aanval voorkomen

Amerikaanse inlichtingendiensten zijn in de veronderstelling dat Rusland begin volgend jaar een aanval zal plaatsen op Oekraïne. Dat wil Biden kosten wat het kost zien te voorkomen. “Biden voelt zich genoodzaakt om zelf in te grijpen, omdat hij niet weet of de Europese partners dat kunnen. Dus hij denkt dat hij met Poetin moet praten om deze mogelijke crisis te managen”, vertelt Amerikadeskundige Raymond Mens.

Maar waarom bemoeit Biden zich er eigenlijk mee? “Aan de ene kant om zijn spierballen te laten zien en om aan te tonen dat hij echt tegen Rusland in opstand kan komen. Zeker tegen de Russen, omdat die ervan verdacht werden te close met Trump te zijn. Tegelijkertijd zit Biden niet op een conflict te wachten en houdt hij zich liever bezig met Amerika zelf. Dus er is hem veel aangelegen om dit diplomatiek op te lossen.”

‘Waar is Europa?’

Het lijkt erop dat het dus vooral een zaak is tussen Amerika en Rusland. “Waar is Europa en waar is de president van Oekraïne (Volodymyr Zelensky, red.)?”, vraagt Rosenthal zich af. “Volgens Poetin is Zelensky een marionet van het Westen. Dus Poetin praat niet hem, maar wel met Biden. Dat is het spel dat nu gespeeld wordt. En wat ook meespeelt bij Biden, is dat hij er behoefte aan heeft om duidelijk te maken dat hij degene is die op dit punt zaken kan doen.”

Rosenthal heeft er wel een verklaring voor dat de EU zich grotendeels op de vlakte houdt. “De Europese Unie heeft hele andere belangen dan de Verenigde Staten.” Hij noemt als voorbeeld de Nord Stream 2. Een nieuwe pijpleiding die gastoevoer vanuit Rusland naar de EU reguleert. “Dat is iets waar een aantal landen in Europa ook naarstig naar kijkt. En kunnen wij ons wel vervreemden van Moskou en van de toevoer van gas die voor ons van wezenlijk belang is? Dat geldt overigens ook voor Nederland.”

LEES OOK: Loekasjenko’s dreiging van dichtdraaien gaskraan lijkt niet reëel: ‘Daar moet Poetin mee instemmen’

Door: Vick ten Wolde