Veeboeren wantrouwen de overheid: ‘Ze krijgen voortdurend klappen’

Het vertrouwen van Nederlanders in de politiek is tanende, en onder veehouders is 70 procent zelfs ál hun vertrouwen kwijt. Dat blijkt uit cijfers van I&O Research. Directeur politieke zaken HCSS Han ten Broeke denkt dat de veeboeren het gevoel hebben dat politieke partijen geen aantoonbaar verschil meer kunnen maken voor hun doelgroep. "En daar zijn ze denk ik niet de enige in, dat geldt voor meer groepen in de samenleving."

Uit die cijfers blijkt ook dat slechts 2 procent nog veel vertrouwen heeft. "Dat is verwaarloosbaar", zegt Ten Broeke. "Ik herinner me nog goed: vorig jaar hadden we het moment dat die tractoren ineens op de snelwegen richting Den Haag kwamen, waarna er een golf van sympathie kwam voor de boeren." Ten Broeke snapt dat wel. "Boeren zitten in een heel moeilijke hoek", zegt hij. "Ze krijgen voortdurend klappen en moeten ontzettend veel investeren om aan hogere doelstellingen te voldoen."

Daarnaast is er ook een vorm van radicalisering te zien bij de boeren. "De traditionele vertegenwoordigende organisaties voor die boeren blijken dat dan niet in de hand te kunnen houden, en de traditionele partijen die daarbij horen ook niet meer." Zo blijkt uit het onderzoek van I&O dat het CDA de boerenaanhang, die zij jarenlang hadden, vrijwel kwijt lijken te zijn.

'Politiek moet zich bijzonder veel zorgen maken'

En dat is iets waar de politiek zich "bijzonder veel" zorgen over moet maken, zegt Ten Broeke. Want het wantrouwen is inderdaad veel algemener in de samenleving te merken. Hoe dat komt heeft meerdere oorzaken, zegt Ten Broeke. "Het zijn vaak niet de crises die er vervolgens toe leiden dat het vertrouwen afneemt, maar het is vooral de nasleep van die crises", legt hij uit. "Hoe wordt die aangepakt?" Zo noemt hij de compensatie voor de aardbevingsslachtoffers in Groningen. "Of nu de toeslagenaffaire, waar 1100 kinderen zijn uitgeplaatst. Hoe kan het dat we dat niet eerder hebben gehoord, en geweten: kloppen die aantallen ook?"

Dat doet iets met het vertrouwen in de politiek, zegt Ten Broeke. "Het vertrouwen in de regering was heel hoog tijdens corona, omdat er toen daadkracht getoond werd. Nu moet dat worden opgevolgd door beleid dat er niet is, want we zitten te wachten op een regering die maar niet komt. En waarom komt die er niet? Niet omdat die partijen zo verschrikkelijk veel van elkaar verschillen, maar kennelijk omdat de partijleiders op de een of andere manier niet bij elkaar kunnen komen."

'Systeem waar we in zitten piept en kraakt'

Dat komt omdat politici zich grote zorgen maken over die vertegenwoordiging, zegt Ten Broeke, omdat ze daar vervolgens weer op afgerekend worden door de kiezer. Zo zien veel kiezers het als een schande wanneer linkse en rechtse politieke partijen samen een compromis sluiten. "Het systeem waar we in zitten kraakt en piept in zijn voegen. We moeten daar toch serieus over gaan nadenken, hoe we dat kunnen verbeteren", vindt hij. "De heer Remkes heeft daar met een staatscommissie allerlei voorstellen voor gedaan, daar moet misschien toch nog eens serieuzer naar worden gekeken dan we tot nu toe hebben gedaan."

Volgens historicus Geerten Waling kan het vertrouwen in de politiek hersteld worden wanneer het midden, dat steeds kleiner wordt, veel meer samen gaat werken met de flanken in de Tweede Kamer. "Dat het idee bestaat dat er één volksvertegenwoordiging is", legt hij uit. "Een kleiner midden betekent dat de partijen in het midden met elkaar gaan regeren en dat zij de coalitie vormen, en dat de oppositie de flanken zijn. Dat betekent dus radicalisering in de politiek en polarisatie."

Dat is slecht voor het vertrouwen in de politiek, aldus Waling. "Mensen zien op de flanken radicale partijen roepen dat het allemaal niet goed gaat, en in het midden zie je steeds meer dezelfde politici van verschillende partijen met dezelfde ideeën en stijlen om de boel bij elkaar te houden", legt hij uit.

'Compromissen zijn voor landsbehoud'

Ten Broeke onderschrijft dat. "Er is een groot verschil tussen of volksvertegenwoordigers hun oor te luisteren leggen, of dat ze hun oor laten hangen. Want als ze hun oor laten hangen hebben mensen daar uiteindelijk geen respect voor", voegt hij toe. Volgens Ten Broeke is er meer leiderschap nodig, en moet er ook duidelijk gemaakt worden dat het sluiten van een compromis niet gelijkstaat aan landverraad. "Nee, het is voor ons landsbehoud, compromissen. Kijk maar eens naar landen die totaal gepolariseerd zijn, zoals de Verenigde Staten. Waar links en rechts het over niets meer eens kunnen worden."

LEES OOK: Boeren willen wel veranderen, maar missen een langetermijnvisie