‘Grootste zorgstaking ooit’, maar wie gaat de rekening betalen?

Zorgmedewerkers van zeven academische ziekenhuizen staken vandaag voor betere arbeidsomstandigheden. Ze eisen onder meer loonsverhogingen en maatregelen tegen de hoge werkdruk. Volgens FNV Zorg gaat het om duizenden medewerkers en de grootste staking ooit door medewerkers van universitair medisch centra.

“We gaan vandaag staken in bijna alle umc’s, omdat we het niet eens zijn met het eindbod dat er nu ligt voor een nieuwe cao”, zegt verpleegkundige Floris Brouwers in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Op veel afdelingen worden zogeheten zondagsdiensten gedraaid. Dat betekent dat alle planbare zorg vervalt en alleen spoedeisende hulp beschikbaar is.

“Je ziet veel mensen de zorg uitgaan”, zegt Brouwers over het belang van de staking. “Niet alleen op verpleegkundig gebied, maar in alle lagen van het ziekenhuis. Daardoor zie je dat we een enorm personeelstekort hebben en de werkdruk toeneemt.” Zorgpersoneel mist “in eerste instantie een beter salaris en daarnaast werkdrukvermindering”, aldus Brouwers. “We moeten echt iets doen om het beroep aantrekkelijk te maken, om ervoor te zorgen dat het verloop minder wordt en de instroom hoger.”

Per ziekenhuis worden verschillende afdelingen gesloten, zoals de operatiekamers, radiologie, laboratoria en diverse verpleegafdelingen. Alle spoedeisende hulp, oncologie, hartbewaking en kraam-couveuseafdelingen draaien wel door. De actie duurt 24 uur. Het Radboudumc in Nijmegen doet als enig universitair ziekenhuis niet mee aan de staking.

Extra geld ‘niet genoeg’

Het demissionaire kabinet heeft op Prinsjesdag hogere lonen voor het zorgpersoneel toegezegd. Daarvoor is 675 miljoen euro uitgetrokken. “Maar het is niet genoeg”, zegt Marieke ten Katen, zorgjournalist van EW Magazine. Met het extra geld kunnen de salarissen 1,5 procent worden verhoogd, maar volgens vakbond FNV loopt het salaris van verpleegkundigen tot 9 procent achter op de markt. “Bovendien moeten er afspraken gemaakt worden over het verminderen van de werkdruk. Dat is ontzettend lastig, maar blijkbaar is het eindbod dat nu op tafel ligt niet genoeg.”

Maar de grote vraag is waar het geld vandaan moet komen, zegt Ten Katen. “De ziekenhuizen geven aan dat zij niet ergens een hele grote spaarpot hebben staan waar ze dit uit zouden kunnen betalen.” Linksom of rechtsom; de salarisverhoging moet door de burger betaald worden, zegt ze. “Dat kun je een goed idee vinden, maar de boodschap dat de zorgpremie dan waarschijnlijk hoger wordt moet je wel overbrengen.”

Tijdens de Algemene Beschouwingen was er onenigheid over wie de rekening moet betalen. Het demissionaire kabinet wilde in eerste instantie geld ophalen door een verhoging van de zorgpremie, tot ongenoegen van een deel van de Tweede Kamer. Die had namelijk eerder opgeroepen om zorgsalarissen te verhogen, en dit te betalen door de vennootschapsbelasting (VPB) te verhogen. Een deel van de salarisverhoging komt alsnog uit een verhoging van de VPB, liet het demissionaire kabinet donderdagavond weten. De rest komt nog wel uit een iets hogere zorgpremie.

‘Je krijgt het niet voor niets’

Wethouder Jeugd, Zorg en Welzijn in Barendrecht Reshma Roopram (PvdA) vindt dat oneerlijk. “Aan het begin van Rutte II hadden we het over de inkomensafhankelijke zorgpremie. Uiteindelijk is dat van tafel geveegd. Ik denk dat als we kijken naar de betaalbaarheid, we het veel meer over dat soort keuzes moeten hebben. En die 675 miljoen is natuurlijk incidenteel. Je hebt natuurlijk structureel oplossingen nodig, niet alleen in middelen maar ook in afspraken over de werkdruk.”

Volgens oud-minister van Financiën Onno Ruding (CDA) heeft de stijging van de zorgkosten “grenzen”. “Dat betekent dat de samenleving en dus ook de burgers daarvoor moeten betalen, je krijgt het niet voor niets. Het alternatief is minder zorg. Dat bepleit ik niet, maar dat zou het antwoord zijn. Maar dat wil men ook niet.”

“Het zijn de burgers die het gaan betalen, via de eigen bijdrage en premies. Je kunt erover twisten hoe het moet worden verdeeld, maar je kunt niet je kop in het zand steken en denken dat het zomaar ergens vandaan komt, uit het heelal”, gaat Ruding verder. “Dat is het zorgelijke, omdat de zorgkosten zo enorm stijgen. Door de vergrijzing, daar kan niemand wat aan doen, en door de intensievere zorg. Ik denk dat je meer moet letten op de aanpak van de zorg.”

Volgens de oud-minister moet er goed gekeken worden naar het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. “Zij komen met hele duidelijke adviezen, bijvoorbeeld dat je meer zorgpersoneel uit het buitenland moet rekruteren. Dat is een moeilijk onderwerp, maar andere landen doen dat wel”, aldus Ruding.

‘Den Haag moet knopen doorhakken’

Volgens Ten Katen “loopt iedereen weg” als er moeilijke keuzes moeten worden gemaakt. “Het is inderdaad de vraag waar het geld vandaan komt, maar ook waar je het personeel vandaan haalt. Als we al besluiten dat we een hogere zorgpremie accepteren, hebben we nog steeds niet het personeel om alle operaties uit te voeren. Dat zijn twee kwesties die ontzettend moeilijk zijn, en ook politiek gezien is niet iedereen het daarover eens.”

Voor ziekenhuizen is het nu dweilen met de kraan open. “Je zag tijdens de coronacrisis dat mensen van andere afdelingen bijspringen op de ic, maar die hebben geen ic-opleiding gehad. Ze kunnen wel bepaalde taken op de ic overnemen, in ieder geval in crisistijd, wat de werkdruk verminderd voor het ic-personeel. Maar je haalt die mensen van een andere afdeling weg.”

Ten Katen waarschuwt er daarnaast voor “dat als je de zorg heel aantrekkelijk maakt, de personeelstekorten in andere sectoren mogelijk verder toenemen”. Structurele oplossingen zijn daarom moeilijk te vinden, denkt ze. “De knopen moeten in Den Haag worden doorgehakt, maar het zijn moeilijke keuzes. Niemand staat daarvoor vooraan in de rij.”

LEES OOK: FNV Zorg: ‘grootste staking ooit’ in academische ziekenhuizen

Door: Peter Visser