Is de lucht geklaard tussen coalitiepartijen? ‘Voorstelbaar dat er een doorbaak komt’

Het was vandaag ‘pakjesdag’ tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, zegt politiek verslaggever van BNR Thomas van Groningen donderdagavond in Op1. Volgens hem probeerde demissionair premier Mark Rutte “sympathie te winnen bij andere partijen”. “Of om met hem in een minderheidskabinet te stappen, of om dat te steunen.” Ook lijken volgens Van Groningen de verhoudingen tussen de coalitiepartijen te herstellen.

Volgens Van Groningen was het vandaag “één minuut gratis winkelen” in de Kamer, vooral voor linkse partijen. Het demissionaire kabinet gaf andere partijen tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen de ruimte om de begroting voor 2022 “op te plussen, beleidsrijker te maken”. Daarvoor was een miljard euro beschikbaar. 

“Wat opvalt is dat Rutte nu makkelijker zaken doet met de progressieve, linkerkant van de Kamer, dan met de partijen aan de rechterkant”, zegt Van Groningen. “Met JA21 en met Wilders (PVV) had hij wat botsingen, bijvoorbeeld over migratie en windmolens. En dan neigt Rutte meer naar de linkse partijen dan naar de rechterkant van de Kamer.”

Maar of Rutte aan sympathie heeft gewonnen, is volgens hem nog maar zeer de vraag. “Ik hoorde vandaag in de wandelgangen bij de linkse partijen: ‘Nu is opeens van alles mogelijk, maar denk maar niet dat hij hiermee onze steun voor een minderheidskabinet kan kopen’.” Aan het begin van het debat waren meerdere partijen kritisch op de demissionair premier, waaronder de PVV, SP en DENK.

Sfeer tussen coalitiepartijen verbeterd

Volgens Van Groningen is de sfeer tussen de coalitiepartijen in ieder geval wel verbeterd. “Je ziet aan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie dat de coalitie leeft. Ze hebben een deal kunnen sluiten en de begroting er doorheen gekregen. Vanmiddag was het Gert-Jan Segers (CU) die Rutte hielp toen het hem te heet onder de voeten werd toen het ging over de zorgsalarissen.”

De ChristenUnie was de afgelopen maanden opvallend kritisch op de coalitiegenoten. “Dus als het gaat over de verhoudingen: ik weet niet wat er in het water zat vandaag, maar ze lijken geheeld.”

Tekst gaat verder onder tweet. 

.@tvangroningen was aanwezig bij de #algemenebeschouwingen vandaag. “Het is op dit moment echt pakjesdag in Den Haag. Rutte probeert natuurlijk sympathie te winnen bij andere partijen, of om met hem in een minderheidskabinet te stappen, of om die te steunen.” #Op1 pic.twitter.com/XcMwojrlfd

— Op1 (@op1npo) September 23, 2021

Het zou ook kunnen betekenen dat de verhoudingen minder slecht zijn dan we dachten, zegt de politiek verslaggever. “Rutte zei op Prinsjesdag dat er snel een doorbraak komt in de formatie. Als je het debat zag, kan ik mij inderdaad voorstellen dat er een doorbraak komt, omdat ze toch met elkaar dingen kunnen creëren.”

Ook volgens parlementair journalist van WNL Marieke Smits staat de formatie “er beter voor”. “Vanochtend dacht ik: waar gaat het heen?”, doelt ze op een fel begin van het debat. “Maar uiteindelijk lijkt het echt wel een stapje dichterbij gekomen. Je ziet zelfs dat het de coalitiepartijen is gelukt om 2 miljard euro te verdelen. Je zou bijna zeggen: ga het lekker met elkaar doen.” Smits plaatst wel een kanttekening. “Elke dag is anders tijdens deze formatie.”

Coalitiepartijen willen begroting aanpassen

Vandaag werd duidelijk dat partijen van de voormalige regeringscoalitie 2 miljard euro extra willen uittrekken voor onder meer de woningmarkt, lerarensalarissen en de veiligheid. VVD heeft een motie ingediend om dit mogelijk te maken, met steun van D66, CDA en ChristenUnie. Ook de PvdA en GroenLinks steunen het plan.

Het geld is bedoeld om de verhuurderheffing te verlagen (500 miljoen), de loonkloof tussen het primair en voortgezet onderwijs te verkleinen (500 miljoen) en de energierekening te verlagen (500 miljoen). Ook gaat er extra geld naar defensie (300 miljoen) en veiligheid (200 miljoen). Oorspronkelijk was de inzet van de VVD om de begroting met 1 miljard euro ‘bij te plussen’. Dat bedrag wordt nu dus verdubbeld.

Ongeveer een miljard euro komt uit een maatregel die eerder in de begroting stond voor het bedrijfsleven, de zogenoemde Baangerelateerde Investeringskorting (BIK). Zo’n 700 miljoen euro komt uit een renteaftrekregeling voor grote bedrijven. Daarnaast laat het demissionaire kabinet het begrotingstekort met zo’n 300 miljoen euro oplopen.

‘Kunnen Kaag missen als kiespijn’

D66-leider Sigrid Kaag was de grote afwezige tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen. Zij vond het niet zuiver om als Kamerlid te debatteren over de begroting, omdat ze daaraan onlangs nog als bewindspersoon meewerkte. Volgens oud-hoofdredacteur van de Telegraaf Sjuul Paradijs is Kaag een sta-in-de-weg tijdens de formatie, die al meer dan een halfjaar duurt.

Tekst gaat verder onder tweet. 

Oud-hoofdredacteur van de Telegraaf @SParadijs is geen fan van D66 en fractievoorzitter Sigrid Kaag. “Vandaag bleek dat we Sigrid Kaag helemaal niet nodig hebben. Zij heeft zes maanden die formatie geblokkeerd.” Hij voegt toe: “Ik vind D66 sowieso een overbodige partij.” #Op1 pic.twitter.com/aIprR0LVbS

— Op1 (@op1npo) September 23, 2021

“Wat ik opvallend vond is dat je zag dat Rob Jetten Kaag op een briljante en uitmuntende manier verving”, zegt Paradijs in Op1. “Wat hij zei was goed. Je zag ook een zeer ontspannen Wouter Koolmees (Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en D66’er) in Vak K zitten.” Sigrid Kaag hebben we eigenlijk niet meer nodig, zegt Paradijs. “Zes maanden lang heeft ze de formatie geblokkeerd. Ze is nukkig, overal tegen. Wat er afgelopen weekend op De Zwaluwenberg is gebeurd weten we niet, maar ga er maar vanuit dat Kaag ook daar opnieuw het blok aan het been was.”

We kunnen Kaag “missen als kiespijn”, zegt Paradijs. En ook D66 kan zonder haar, denkt hij. “Ze mist de parlementaire ervaring. Je ziet dat ze alleen maar in de problemen is gekomen in de Tweede Kamer. Misschien is het goed dat Kaag ziet dat partijgenoten het heel goed kunnen zonder haar.”

LEES OOK: Hugo de Jonge keert Baudet de rug toe in verhit debat

Door: Peter Visser