Megaproces Bataclan-aanslag begint: ‘Macron laat zien: wij capituleren niet’
Twintig verdachten staan vanaf vandaag in Frankrijk terecht voor de aanslagen in Parijs, nu bijna zes jaar geleden. Op vrijdag 13 november 2015 schieten moslimterroristen wild om zich heen in het theater Bataclan en op Parijse terrassen. Vlak buiten het voetbalstadion blazen ze zich op. 130 mensen komen om en ongeveer 350 raken gewond. Een inktzwarte bladzijde voor Frankrijk, en voor onze open en vrije manier van samenleven. "Dit megaproces is een voorbeeld voor Macron om te laten zien: wij capituleren niet", zegt rechtsgeleerde Afshin Ellian. "Je mag hier zijn, maar je moet je onderwerpen aan onze waarden."
Volgens rechtsgeleerde Afshin Ellian staat deze rechtszaak symbool voor de duidelijke grens die Macron, de huidige Franse president, gesteld heeft tegenover het islamisme. "Want Frankrijk wordt echt ongenadig getroffen", benadrukt hij Goedemorgen Nederland op NPO 1.
Zo wijst hij naast Bataclan op de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo in 2015 en de aanslag in Nice een jaar later. 2016 was ook het jaar dat twee moslimextremisten een kerk bestormden en een priester onthoofden. Samuel Paty, een maatschappijleraar, werd vorig jaar nog onthoofd in Parijs omdat hij spotprenten van de profeet Mohammed getoond zou hebben tijdens zijn les.
'Ze hebben een heel gebouw bijgebouwd voor dit proces'
Het proces dat de aanslagen in 2015 behelst is ontzettend omvangrijk. De rechtszaak gaat negen maanden duren. Er hebben zo'n 1800 overlevenden en nabestaanden zich aangemeld als civiele partij. Deze mensen worden vertegenwoordigd door zo'n 300 advocaten. Er worden meer dan honderd getuigen gehoord, onder wie toenmalig president François Hollande. Het dossier telt bijna een miljoen pagina's.
"Ze hebben het heel groot aangepakt, letterlijk. Ze hebben een heel gebouw bijgebouwd voor dit proces, omdat het Palais de Justice onvoldoende ruimte bood", vertelt Ellian. De Parijse rechtbank werd voor 8 miljoen euro verbouwd, ook om voor een veilige rechtszaak te zorgen. Bij Franse inlichtingendiensten bestaat de angst dat er nieuwe aanslagen worden gepleegd tijdens het proces.
De Fransen noemen dit ook wel de "dag van gerechtigheid". De betekenis van de start van het proces voor slachtoffers en nabestaanden is dan ook groot. Dat beklemtoont Ferry Zandvliet, een Nederlander die de aanslag op Bataclan overleefde. De gebeurtenis speelt nog altijd een grote rol in zijn dagelijks leven. "Je bent met je vrienden een avondje weg, en ineens zit je in een soort oorlogsgebied en word je geconfronteerd met de dood. Want je ziet om je heen mensen die sterven", vertelt hij.
Nieuw bewijsmateriaal
"Ik ben heel erg benieuwd naar de nieuwe feiten die er naar buiten zullen komen. Ik denk dat iedereen heel veel vragen beantwoord wil krijgen die niet beantwoord gaan worden, maar je weet het niet."
"Er zijn natuurlijk ook bepaalde vragen die onbeantwoord zijn gebleven", zegt Ellian. Zo was het brein achter de aanslagen, Abdelhamid Abaaoud, al langer bekend bij de inlichtingendiensten. "Hoe kon dit dan alsnog gebeuren? Ze konden vanuit Syrië weer richting Europa komen."
Plannen voor aanslag Schiphol
Ook bestaan er vragen over de reis van een aantal van jihadisten richting Schiphol. Bekend is dat twee jihadisten op de dag van de aanslagen in Frankrijk een bus naar het Nederlandse vliegveld pakten. "Het is heel ingewikkeld. Belgische inlichtingendiensten hebben bij huiszoekingen mappen gevonden met de naam Schiphol", aldus de rechtsgeleerde. "De Franse politie en justitie is nog steeds van mening dat ze ook op Schiphol aanslag wilden plegen, en daarvan worden ze ook beschuldigd."
De Nederlandse overheid heeft dat onderzocht, maar kon onvoldoende bewijs vinden om mensen te vervolgen, legt Ellian uit. "Het zou heel goed kunnen dat er nieuw bewijsmateriaal wordt gepresenteerd door de Franse justitie."
De komende weken zal de rechtbank vooral focussen op het reconstrueren van de gebeurtenissen in 2015 en aan het horen van de slachtoffers en nabestaanden. Het verhoren van de verdachten begint pas in november. Een vonnis wordt op z'n vroegst eind mei verwacht.