‘Probleem van laaggeletterdheid raakt alle maatschappelijke vraagstukken’

Het is voor veel mensen moeilijk voor te stellen, maar er zijn 2,5 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder die moeite hebben met lezen en schrijven. Omdat steeds meer jongeren met taalachterstanden naar en van school gaan, dreigt die groep alleen maar groter te worden. Mede daarom start vandaag weer voor de zeventiende keer de week van Lezen en Schrijven. Want het probleem van laaggeletterdheid raakt aan alle maatschappelijke vraagstukken, zo stelt prinses Laurentien, oprichter van de Number 5 Foundation.

"Je kunt er naar kijken vanuit een kostenkant. Zo kost het de samenleving meer dan een miljard", legt ze uit in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Dat komt omdat laaggeletterden sneller in de bijstand, schulden en armoede terecht komen. Zo blijkt uit onderzoek dat laaggeletterden bijna drie keer zo vaak afhankelijk zijn van een uitkering (23,8 procent tegenover 9,3 procent van de ‘normaal’ geletterden), schrijft het AD.

"En je kunt ook kijken naar de opbrengsten", zegt de prinses. "Zoals dat mensen die kunnen lezen en schrijven lekkerder in hun vel zitten, meer bijdragen aan de samenleving en zich mentaal en fysiek gezonder voelen."

'Ik had altijd een smoesje'

Dat laaggeletterdheid een groot probleem is weet Dick Voogd als geen ander. Vroeger kon hij niet goed meekomen op school, en dus begon hij op jonge leeftijd met werken. "En als je in de tuinbouw werkt heb je nauwelijks taal nodig", vertelt hij in Goedemorgen Nederland. "Dat je niet in het openbaar durft te schrijven brengt zoveel moeilijkheden mee. Ik had altijd een smoesje als ik moest schrijven. Zo zei ik dat ik mijn bril niet bij me had, al droeg ik nog geen bril."

Tegen jongeren zou hij willen zeggen dat ze nu al hun best moeten doen om goed met de taal om te gaan. "Je hebt het heel je leven nodig", beklemtoont hij. "Anders ben je altijd van anderen afhankelijk en dat is niet de bedoeling."

Daar is prinses Laurentien het volmondig mee eens. Volgens haar moet een foetus tijdens de zwangerschap eigenlijk al in contact gebracht worden met taal. "Lezen en schrijven begint met praten", legt ze uit. "Eigenlijk kun je zeggen dat de ongelijkheid in de samenleving, vanuit het feit dat taalverwerving zo cruciaal is en zo'n indicator is voor het succes van mensen, begint bij kinderen van 0 tot 4 of 0 tot 6 jaar."

Te veel mensen denken dat taalverwerving vanzelfsprekend is, zegt prinses Laurentien. "Maar dat is niet zo, zeker niet in een digitale tijd dat praten ook een beetje vergeten wordt. Ook weten veel ouders niet dat zij zo'n belangrijke rol spelen in de taalverwerving van het kind."

'Alle ongelijkheid begint bij kinderen'

Prinses Laurentien richtte zelf de Stichting Lezen en Schrijven op, maar is daar sinds 2017 niet meer aan verbonden. Nu is ze directeur van de Number 5 Foundation, een stichting die zich verdiept in verschillende maatschappelijke vraagstukken zoals kinderarmoede, digitale ongelijkheid, duurzaamheid en de taalontwikkeling van 0-4 jarigen.

Met een nieuwe project Taalschatten focust ze zich op dat laatste. De Number 5 Foundation werkt voor het project samen met de Stichting Lezen en Schrijven en Tilburg University. Samen streven de organisaties ernaar om ervoor te zorgen dat álle 170.000 kinderen die jaarlijks worden geboren, op het juiste taalniveau aan school beginnen. Om dit te bewerkstelligen zijn ze in gesprek met bijvoorbeeld consultatiebureaus en jeugdartsen. "Eigenlijk met alle spelers die in aanraking komen met ouders, om te zeggen: vertel ouders dat dat ook hun rol is", aldus prinses Laurentien.

LEES OOK: Veel laaggeletterden stopten met leren tijdens corona: ‘Dit is zorgwekkend’