Nabestaanden MH17 aan het woord: ‘Tot nu toe hebben we alleen mogen luisteren’

Zeven jaar na dato is het vanaf vandaag het woord aan de nabestaanden van de slachtoffers van de ramp met de vlucht MH17. De komende drie weken zullen 91 mensen vertellen over het verlies van hun geliefde. Zo ook Anton Kotte. Hij verloor bij de ramp zijn zoon, schoondochter en kleinzoon. "Het is ontzettend belangrijk dat nabestaanden deze kans krijgen", beklemtoont hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "Want ze hebben tot nu toe alleen maar mogen luisteren, en niets mogen zeggen."

Negen nabestaanden maken vandaag als eerste gebruik van hun spreekrecht. Dat kan de komende weken via een opgenomen video, een live-verbinding met het buitenland of ter plekke in de rechtszaal. "De mensen zullen ongetwijfeld gaan vertellen over wat het verlies met hen heeft gedaan", vertelt rechtbankverslaggever Saskia Belleman. De nabestaanden krijgen een kwartier om het woord te voeren, maar zijn buiten de tijd niet gebonden aan regels. "Ze mogen ook meepraten over de straf die zij vinden dat de plegers verdienen."

'Alles wat ik heb opgetekend zal ik daar op tafel leggen'

Kotte zal op de dag dat hij zijn spreekrecht mag uitoefenen een "caleidoscoop" van zijn belevenissen vanaf het moment van de aanslag tot op de dag van vandaag voorleggen, zo vertelt hij. "Als een soort waarnemer voor mezelf waar ik ook tegelijkertijd deelgenoot van ben. Daar zal alles door elkaar komen, positieve en negatieve dingen. Alles wat ik heb opgetekend de afgelopen jaren, zal ik daar op tafel leggen", legt hij uit. "Het zal me wel lukken om daar te staan, gelet op de ervaring die ik heb. De emotie komt meestal pas achteraf."

'Nabestaanden gaan ook spreken over rol van Russische federatie'

Maar de mensen zullen niet alleen over de gevolgen van het verlies gaan spreken, zegt Belleman. "Meerdere nabestaanden hebben ook aangekondigd dat ze iets willen vertellen over de rol van de Russische federatie, die tot nu toe voortdurend heeft geweigerd om ook maar iets aan medewerking te laten zien", legt ze uit. "Er is sprake geweest van een desinformatiecampagne, en er zijn zelfs hackpogingen geweest tijdens het onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT)."

Het is het meest beladen deel van een strafzaak, als slachtoffers en nabestaanden zelf aan het woord komen, zo weet Belleman. "Het krijgt daardoor ook een gezicht. Het is een enorme ramp geweest, met heel erg veel slachtoffers, maar het is tot nu toe vooral gegaan over de technische zaken en het bewijs."

Invloed

De verklaringen van de nabestaanden hebben wel degelijk impact op de rechters, zegt Belleman, maar niet op de uiteindelijke strafmaat. "Rechters zijn ook mensen, dus die zullen daar ook hun emoties bij hebben", legt ze uit. Maar de beslissing in de rechtszaak wordt uiteindelijk op basis van bewijs gemaakt. "Dus in dat opzicht heeft het weer geen invloed. Het is niet zo als rechters luisteren naar emotionele verklaringen, dat ze denken: we gooien er nog een paar jaar bovenop."

LEES OOK: Onderzoekers en nabestaanden MH17 roepen Russische militairen op informatie te delen