‘Tien tot twintig procent van de Nederlanders kan verslaafd raken aan opiaten’

Oxycodon en fentanyl, miljoenen Amerikanen zijn er verslaafd aan. Een rechtszaak tegen vier Amerikaanse farmaceuten die deze zware pijnstillers verkopen resulteerde in een schikking van 26 miljard dollar. Dat soort taferelen kennen we in Nederland niet, maar ook in ons land zijn er steeds meer gebruikers. "Ik schat dat tien tot twintig procent van de Nederlandse bevolking verslaafd kan raken aan opiaten", zegt hoogleraar anesthesiologie Albert Dahan in Op1.

In Amerika vielen er in 2020 92.000 doden alleen al door de voornamelijk illegaal op straat verkregen fentanyl, vertelt Dahan. "Dat is een heel groot probleem in Amerika. Nederland is een heel ander land, wij hebben een minder groot probleem", beklemtoont hij.

Toch is ook hier het aantal chronisch gebruikers van morfine-achtige pijnstillers toegenomen. Daarom is de hoogleraar van mening dat artsen voorzichtig moeten zijn met het voorschrijven van de zware medicijnen.

'Vervolgens kom je verslaafd uit het ziekenhuis'

Dat onderschrijft Tom Verhaar, inmiddels zelf afgekickt van oxycodon. Hij kreeg het middel voorgeschreven tegen de pijn die hij door zijn auto-immuunziekte ervaart. Opiaten als oxycodon stillen de pijn vanuit het centrale zenuwstelsel. "Je komt in een roes, en die voelt voor sommige mensen heerlijk", omschrijft hij zijn ervaring met het middel. "Mijn hoofd stond stil, en ik was in een andere wereld. Vooral toen ik in het ziekenhuis lag. Toen lag ik aan de pomp. Je drukt op één knop, en de morfine pompt er weer in. Maar vervolgens kom je wel verslaafd uit het ziekenhuis."

Tekst gaat verder onder de tweet.

En die verslaving duurde drie jaar. Op een bepaald moment gebruikte Verhaar ongeveer 44 keer de geadviseerde hoeveelheid van het opiaat. Dat alles deed hij in principe 'onder toezicht' van een huisarts. "Je zegt gewoon dat de pijn er nog steeds is, en dan zegt de chirurg: oh, dan verhogen we de doses. Elke week bel je de receptenlijn bij de huisarts, en je spreekt het opnieuw in." Verhaar geeft wel aan dat zijn huisarts wel diverse malen aan hem gevraagd heeft of hij niet moest afbouwen.

'Er zijn nog veel meer opiaten'

Om verslaafd te raken moet je een bepaalde "genetische predispositie" hebben, ofwel een genetische aanleg, legt Dahan uit. De hoogleraar maakt onderdeel uit van het consortium TAPTOE (Tackling And Preventing The Opioid Epidemic), een samenwerkingsverband tussen verschillende universiteiten dat er volledig op gericht is het opiumgebruik te begrijpen en te voorkomen.

Een groot aantal Nederlanders, zo'n tien tot twintig procent, heeft die aanleg om verslaafd te raken aan de zware pijnstillers, zegt Dahan. Toch maakt dat niet dat hij volledig tegen het gebruik van opiaten is. "Voor sommigen mensen werkt het goed. Zo wordt het in de kankergeneeskunde gebruikt, of bij een acuut incident zoals ernstige botbreuk", legt hij uit.

Volgens de hoogleraar moet er vooral gekeken worden naar het voorschrijven van medicatie die niet zo'n "heerlijk" gevoel geven als bijvoorbeeld oxycodon, zoals Verhaar eerder beschreef. "Er zijn nog veel meer opiaten. Wij schrijven zelf nog amper oxycodon voor, dus wij gebruiken andere opiaten die dat 'lekkere gevoel' niet hebben."

LEES OOK: Oplossing drugsprobleem: ‘Voorkom dat mensen verslaafd raken’