Hoe creëren we een eerlijker speelveld op de woningmarkt, zodat ook millennials kunnen concurreren?

Stand van Nederland: Generatie Next is het economisch onderzoeksprogramma van WNL, gemaakt door drie jonge televisiemakers die een bovenmatige interesse hebben in economie en geld. Elen Demir, Jill Bleiksloot en Raquel Schilder gaan op zoek naar opvallende ontwikkelingen op elk economisch niveau in ons land. Deze zomer blikt WNL terug op de verhalen uit het eerste seizoen.

Al een paar jaar zeggen toonaangevende economen dat de verdeling van vermogen in de westerse wereld een probleem gaat worden voor de economie. Nu komt dat geluid ook vaker van rechts. Denktanks die meestal de maximale vrijheid voor burgers bepleiten, vragen nu om meer belasting op vermogen om zo een eerlijker speelveld te creëren op bijvoorbeeld de woningmarkt.

Zo zegt de Teldersstichting dat het liberaal zou zijn om erfenissen en schenken te zien als inkomsten voor de ontvanger, en die net zo te behandelen als andere inkomsten. Voor de grootse liberale partij van ons land, de VVD, is het een lastige discussie, zegt vicevoorzitter Onno Hoes in een nieuwe aflevering van Stand van Nederland: Generatie Next.

Het onderzoeksinstituut van de VVD constateerde onlangs dat we in verhouding veel belasting betalen over werk, maar niet over vermogen. “Zo’n rapport dat van een wetenschappelijk bureau komt, is voer voor discussie. Het is een onderwerpt dat nu op de agenda staat en waar iedereen over na gaat denken”, zegt Hoes. “Vinden we het een goed idee of niet?”

Woningmarkt

Het Centraal Planbureau (CPB) stelde eerder dat vermogen en ook huizen zwaarder moeten worden belast, om wat te doen aan de oververhitte huizenmarkt. Vermogen is vaak in handen van ouderen, waardoor het lastiger is voor starters om te concurreren. “Je gaat dan tegen de hele mentaliteit en opbouw van Nederland in, waarbij we juist het eigenhuizenbezit enorm gepromoot hebben in de afgelopen decennia”, zegt Hoes over het advies van het CPB. “Al die mensen die dat hebben gedaan, bijna op verzoek van de overheid, ga je dan nu bestraffen.” Volgens Hoes is dé oplossing: bouwen, bouwen, bouwen.

Want als we niet meer huizen bouwen, lossen we het probleem niet op, stelt de vicevoorzitter van de VVD. “Dan kun je de lasten op een andere manier gaan verdelen, maar uiteindelijk gaat het erom dat we 300.000 huizen tekort komen en in 2030 een miljoen woningen.” Als we voor meer woningen zorgen, krijg je ontspanning op de markt, zegt Hoes. “Dan verdwijnen alle discussies waar we het nu over hebben als sneeuw voor de zon, omdat er dan gewoon genoeg woningen zijn voor een redelijke prijs.”

Is de jubelton nog van deze tijd?

De druk op de politiek om de jubelton af te schaffen neemt ondertussen toe. De vrijstelling van de schenkbelasting tot 105.302 euro voor de aankoop van een woning drijft de huizenprijzen op en vergroot de ongelijkheid. “Die ton is ooit bedacht om het starters mogelijk te maken om de woningmarkt op te komen. Nu zie je dat in plaatst van dat het een promotie is, het eigenlijk een afstraffing is voor anderen”, zegt Hoes.

“Destijds was het zo dat als je een huis niet kon kopen, je drie straten verderop ging kijken en daar een huis kon krijgen. Nu is er straten verder niets. Sterker nog: als er al eentje is, wordt die drie keer overboden.”

Je moet je in deze tijd afvragen of de jubelton nog een logisch instrument is, zegt Hoes. “Als dat niet zo is moet je hem afschaffen met een overgangsregeling, zodat je een gelijk speelveld krijgt. Als je dan meer huizen bouwt, heb je weer ontspanning op de markt”, aldus de VVD’er.

Millennial Raquel Schilder ontdekte dit seizoen dat het belastingsysteem in Nederland in het nadeel werkt van de meeste van haar generatiegenoten. Ouderen hebben gemiddeld het meeste vermogen en betalen relatief het minste belasting. Alleen de groep millennials die erft of schenkingen ontvangt profiteert daarvan. Dat levert problemen op voor de huizenmarkt maar ook voor de gehele economie.

Je kunt deze aflevering nu hier terugkijken, op NPO Start. Oude afleveringen kijk je hier terug.