Negentien jaar na de dood van Fortuyn: ‘Geen politieke erfgenamen’

Hoofdredacteur van Elsevier Arendo Joustra had net de nieuwe editie naar de drukker gestuurd, toen hij hoorde dat Pim Fortuyn op het Mediapark in Hilversum was doodgeschoten. Het nummer moest teruggehaald worden. "We hadden nog twee uur de tijd om het om te gooien", zegt hij in Goedemorgen Nederland.

Voordat Fortuyn de politiek inging was hij acht jaar lang columnist bij Elsevier. Maar de band tussen Joustra en Fortuyn ging verder terug, naar 1988. Ze waren 'een soort vrienden'. "Hij was niet altijd even makkelijk. Het moest altijd over hem gaan."

Nodigde je Fortuyn uit voor een verjaardagspartijtje, dan kwam hij twee uur voor aanvang aan, op een moment dat het niet uitkwam. At je met hem in een restaurant, dan werd er meer dan eens iets terug naar de keuken gestuurd. "Dan voelde ik me altijd een beetje opgelaten."

'Vader en moeder'

Tegelijkertijd werkte die 'authenticiteit' goed in de politiek, als frisse wind in een muf hok. Zijn Jaguar, hondjes, villa Palazzo di Pietro, het ongepolijste gepolijste taalgebruik. Het stond in schril contrast met sommige collega-politici, die zich vaak geen raad wisten met de joviale Fortuyn.

Maar hij was meer dan een flamboyante excentriekeling. "Ik heb veel van hem geleerd," zegt Joustra. Fortuyn, van huis uit socioloog, keek op een andere manier naar hoe de mens zich verhield tot de maatschappij.

Zo vond hij dat er bij de Nederlander van enige zelfstandigheid weinig over was. Die zou afhankelijk zijn geworden van de overheid, die werd gezien als vader én moeder. Joustra: "Een vader die ons een beetje straft en een moeder die ons een beetje beschermt." Daarmee was de overheid probleem en oplossing ineen, aldus Fortuyn.

De gevangenisstraf van 18 jaar voor Volkert van der G., vindt Joustra nog steeds moeilijk te verkroppen. "Idioot, het is niet alleen de moord op een man, maar ook op het democratisch proces."

'Tovenaarsleerlingen'

Al jaren worden er boeken, essays en Wikipedia-lemma's geschreven over de invloed die Fortuyn, in zijn acht maanden als politicus, had op de vaderlandse politiek. Maar een directe politieke opvolger is lastig aan te wijzen. Zijn partij LPF ging ten onder aan interne intriges.

Onderdelen van Fortuyn's agenda ziet Joustra nog steeds terug. De SP die zich richt op de gezondheidszorg, "echt een thema van Fortuyn", Baudet met het partijkartel, "beetje gejat van Fortuyn", en natuurlijk Geert Wilders met islam en integratie. "Maar Fortuyn was tegen discriminatie, hij wilde niet de Koran verbieden." Politieke erfgenamen zijn het dan ook niet. "Het zijn een soort tovenaarsleerlingen, ze corrumperen wat Fortuyn bedoelde."

LEES OOK: Lale Gül en Fidan Ekiz genomineerd voor Pim Fortuyn Prijs: ‘Wordt steeds belangrijker’