Bondskanselier Merkel geeft 5 mei-lezing: ‘Unieke gelegenheid’

De Duitse bondskanselier Angela Merkel houdt vandaag de 5 mei-lezing en dat is bijzonder: ze is pas de derde Duitse leider die ons land toespreekt tijdens een bevrijdingsfeest. “Het is een unieke gelegenheid”, zegt hoofdredacteur van het Nieuw Israëlitisch Weekblad Esther Voet in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Voet is blij dat Merkel spreekt.  “Ze is een vrouw die pal staat voor de vrijheid van de mens. Ze is ook iemand die heel goed weet wat er is gebeurd in de Tweede Wereldoorlog, daar een vierkant standpunt over inneemt en verantwoordelijkheid neemt.” Merkel geeft de speech vanuit Duitsland via een liveverbinding.

Ook de lezers van het Nieuw Israëlitisch Weekblad, vaak Joods, zijn volgens Voet verheugd over de toespraak van de Duitse bondskanselier. “Ik hoor vanuit mijn achterban dat men heel erg benieuwd is naar wat ze gaat zeggen. Ze vinden het ook een mijlpaal om dit op 5 mei te doen”, doelt ze op de uitnodiging voor Merkel. “Ik denk dat we er allemaal naar gaan kijken.”

Twee Duitse leiders gingen Merkel voor. Eind mei 1995 legde de toenmalige bondskanselier Helmut Kohl een krans bij het monument De Verwoeste Stad in Rotterdam en betuigde hij spijt van de daden van Duitsland in de Tweede Wereldoorlog. In 2012 hield de toenmalige Duitse bondspresident Joachim Gauck een toespraak bij de nationale viering in Breda.

Duitse toespraak op 4 mei denkbaar?

Een toespraak van een Duitse leider op 4 mei, tijdens de Nationale Dodenherdenking, ligt minder voor de hand, zegt bestuurslid van het Nationaal Comité 4 en 5 mei Onno Hoes. “Op de dag van de vrijheid moet je je afvragen: wat betekent vrijheid voor iedereen, in de hele wereld op ieder moment. Wat betekent het voor mensen die voor vrijheid naar Nederland zijn gevlucht? Koerdische vluchtelingen bijvoorbeeld.”

De vrijheid die we op 5 mei vieren is heel breed, zegt Hoes. “Maar 4 mei is echt het moment van de ingetogenheid die wij met elkaar moeten delen. Met alle respect: voor mijn gevoel is de Nationale Herdenking ons moment.” Op regionaal niveau zou het volgens Hoes wel kunnen.

‘Tijden zijn veranderd’

Demissionair staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) denkt er anders over. “Ik vind dat je gezamenlijk moet kunnen herdenken”, reageert hij. Volgens Knops zijn de tijden veranderd. “Ik was zelf twee jaar geleden in Natzweiler-Struthof, in het toenmalige werkkamp. Dat is een vernietigingskamp geweest in die zin dat mensen die er naartoe gingen bijna niet meer terugkwamen omdat ze zich dood moesten werken.”

Knops bezocht het kamp met twee overlevenden. “Ik zal nooit vergeten hoe zij vergevingsgezind waren naar iedereen die toen een verantwoordelijkheid droeg. Dat was ongekend”, zegt hij. “Als je zoveel hebt meegemaakt en dan op die manier in het leven staat… Van die mensen kunnen we veel leren en ik zou dan ook niemand willen uitsluiten.”

“Ik begrijp heel goed dat mensen die de Tweede Wereldoorlog willen herdenken 4 mei als een nationale herdenking zien die ze zelf willen vieren. Tegelijkertijd zien we dat het karakter van die herdenking de afgelopen jaren al veranderd is. Ik vind dat goede ontwikkeling”, aldus Knops.

LEES OOK: Actiegroep Nederland in Verzet demonstreert op Bevrijdingsdag: ‘Smakeloos’

Door: Peter Visser