Ministers hekelden kritische Kamerleden: ‘Opvallend dat iedereen het beaamde’

Het kabinet hield informatie achter voor de Tweede Kamer over de toeslagenaffaire en een aantal bewindspersonen stoorden zich aan kritische Kamerleden. Dat blijkt uit de notulen van verschillende ministerraden in 2019 die maandagavond door het demissionaire kabinet zijn vrijgegeven. De inhoud is staatsgeheim, maar werd voor de openbaring door het kabinet al gelekt door RTL Nieuws.

In de notulen valt te lezen dat verschillende ministers tijdens de ministerraad op 12 juli 2019 klaagden over kritische Kamerleden van coalitiefracties, onder wie Pieter Omtzigt van het CDA en Helma Lodders van de VVD. D66-minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken nam daarin het voortouw maar hij kreeg bijval van premier Mark Rutte, CDA-minister Wopke Hoekstra van Financiën en D66-vicepremier Kajsa Ollongren.

"Ik denk dat opvallend is dat minister Koolmees degene was die dat een beetje leek aan te zwengelen", zegt parlementair journalist van WNL Marieke Smits in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Koolmees zou volgens Smits moe zijn worden van Kamerleden die tegenwerken. Hij zou hebben gevraagd om samen naar een oplossing te zoeken. "Ik vond het ook opvallend dat iedereen het beaamde."

De enige die tegenstand leek te bieden was minister Sigrid Kaag (D66), zegt Smits. "Maar ook zij zei uiteindelijk: fel debat is nodig, maar dan wel binnen gestelde kaders."

Koolmees: dat nooit gezegd

Demissionair minister Wouter Koolmees (D66) weerspreekt dat het kabinet kritische Kamerleden van de coalitie het zwijgen heeft willen opleggen. "Ik en ook mijn collega's hebben nooit gezegd: je moet je mond houden, je mag geen kritische vragen stellen", zei hij maandagavond in Op1. "We hebben wel verantwoordelijkheid gevraagd van mensen: help nou mee dingen op te lossen."

Maar volgens Smits worden een aantal Kamerleden wel degelijk als lastpost gezien. "Koolmees wilde context bieden. Ze zien misschien niet de hele Kamer als lastpost, maar zeker die Kamerleden die worden genoemd en zeker die van de coalitie. Niet alleen Pieter Omtzigt (CDA, red.). We hoorden ook de naam van Helma Lodders (VVD, red.), die niet eerder genoemd werd. Maar ook Dennis Wiersma, ook een VVD-Kamerlid, over UWV-problemen. De bewindspersonen denken: laat kritiek over aan de oppositie, de coalitie moet lekker met ons meedoen."

Kabinet hield informatie achter

Uit de notulen blijkt ook dat het kabinet weigerde "toe te geven" aan het verzoek om een 'feitenrelaas' (een volledige tijdlijn met alle documenten) van het schandaal met de kinderopvangtoeslag. Reden hiervoor is volgens het kabinet dat ambtenaren, in dit geval van het ministerie van Financiën, bescherming verdienen. Het kabinet hanteerde tot het aftreden in januari van dit jaar de regel "dat documenten die zijn opgesteld ten behoeve van intern beraad, in beginsel niet werden verstrekt aan de Tweede Kamer".

"Wat ook opvallend is: minister Carola Schouten had het over het eerder of vertrouwelijk inlichten van de coalitie, wat betekent dat de coalitie voorsprong zou hebben op Kamerleden van de oppositie", zegt Smits. "Dus bij best veel zaken zijn vraagtekens te plaatsen."

Aanklacht Wilders

Er klinkt ook kritiek op het vrijgeven van de notulen. Bewindsleden zouden voortaan met meer meel in de mond gaan praten. Daarnaast zou de formatie nu worden bemoeilijkt. Smits: "Ik begrijp dat sentiment, maar het is wel heel belangrijk. Natuurlijk is het zo dat wat normaal in de ministerraad besproken wordt niet naar buiten komt en dat is ook goed, want er moeten dingen besproken kunnen worden. Maar nu we zien hoe het eraan toegaat begrijp ik dat de oppositie er bovenop springt."

Zo heeft PVV-leider Geert Wilders een aanklacht ingediend tegen diverse kabinetsleden naar aanleiding van de notulen. "Het opzettelijk nalaten uitvoering te geven aan de bepalingen van de grondwet is een ambtsmisdrijf", schrijft Wilders op Twitter. Hij verwijst naar artikel 68 van de grondwet, waarin staat vastgelegd dat ministers en staatssecretarissen informatie moeten geven waar de Kamer om vraagt, zolang "het verstrekken niet in strijd is met het belang van de staat".

Tekst gaat verder onder Tweet.

SP-leider Lilian Marijnissen noemt het "afschuwelijk om te lezen dat het kabinet Rutte drukker was met de doofpot dichthouden, dan met de ellende van onschuldige ouders in het toeslagenschandaal oplossen. Fractievoorzitter van de PvdA Lilianne Ploumen twittert: "Terwijl ouders in de diepe ellende zaten en werden opgejaagd door de belastingdienst, was de ministerraad alleen maar bezig met het beperken van politieke schade en het redden van het eigen hachje. Het negeren van de problemen, kaltstellen van kritische Kamerleden en achterhouden van informatie werd met goedvinden van het hele kabinet belangrijker gevonden dan waarheidsvinding en hulp aan de slachtoffers. De slachtoffers van de toeslagenaffaire staan nog steeds met lege handen en leven in onzekerheid. Hierover moet donderdag in de Tweede Kamer verantwoording worden afgelegd."

Sylvana Simons van BIJ1 twitterde: "Bij het lezen van de #notulen van de ministerraad inzake het #toeslagenschandaal, denk ik eigenlijk alleen maar: besef dat deze zelfde mensen nu de coronapandemie managen...".

"De oplossing lijkt verder weg dan ooit. Ik ben heel benieuw naar het debat en wat het gaat brengen", aldus Smits.

LEES OOK: ‘Openbaar maken van geheime notulen zorgt voor meer achterkamertjes’