Russische spionnen uitgezet: ‘Reikt tot hoogste kringen in Kremlin’

Twee Russische diplomaten zijn Nederland uitgezet vanwege spionageactiviteiten in de hightech-sector. Dat meldt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Ze zouden schade hebben toegebracht aan onze economie en de nationale veiligheid. Volgens voormalig minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal is het Kremlin zeer waarschijnlijk bekend met de spionage.

Het tweetal werkte voor de buitenlandse inlichtingendienst SVR van Rusland. Ze waren geaccrediteerd als diplomaat op de ambassade. De ambassadeur is woensdag op het ministerie van Buitenlandse Zaken op het matje geroepen.

Volgens Rosenthal is het niet nieuw dat Russen onze hightech-sector bespioneren. "Toen ik tien jaar geleden minister was kregen we van de AIVD al berichten over spionage van Russen en Chinezen naar onze hightech. Met de informatie kunnen ze kopiëren wat wij doen en onze innovatie naar zich toehalen", zegt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Het tekent volgens hem de mondiale race naar de nieuwste hightech.

Rosenthal denkt dat "de hoogste kringen in het Kremlin" op de hoogte zijn van de spionage. "Deze spionnen zijn ingezet vanuit één van de Russische inlichtingendiensten (SVR, red.), ze hebben er wel vijf of zes. Ze komen dan bij zo'n ambassade werken, maar duidelijk is dat ze in feiten gewoon inlichtingenofficieren zijn. Daar kun je alleen wat aan doen als je ze betrapt. Dat is nu gebeurd."

Nederland heeft 'superieure hightechindustrie'

Dat de Russen een kijkje nemen in de Nederlandse keuken is volgens Rosenthal geen verrassing. Nederland is "een land met een superieure hightechindustrie", zegt hij. "In Amsterdam hebben we bijvoorbeeld één van de grootse internetknooppunten en hightechbedrijf ASML is de nummer één in de wereld van de meest geavanceerde chipmachines. We hebben ook de nanotechnologie. Kleine dingetjes die worden gemaakt in laboratoria in Twente en Amsterdam."

"Ik kan me goed voorstellen dat de Russen proberen voor een appel en een ei de zaken naar zich toe te halen", aldus Rosenthal.

Een spion bouwde volgens de AIVD een "substantieel netwerk van bronnen op, die allen werkzaam zijn of waren in de Nederlandse hightech-sector". De mensen die hij benaderde, hadden toegang tot gevoelige informatie. Sommige mensen kregen geld in ruil voor informatie. De tweede agent die uitgewezen wordt, had een "ondersteunende rol".

Kabinet maakt statement

Rosenthal denkt dat het kabinet een statement wil maken door het uitzetten van de diplomaten. "Kijk: we zijn 'on top of things' en denk niet dat je bij ons zomaar kunt binnenkomen", is volgens hem de boodschap. "Aan de Russen, en ook indirect aan de Chinezen."

Een onderbelicht probleem is volgens hem dat spionage ook kan plaatsvinden bij de toeleveranciers. "We hebben het nu over spionage bij heel grote bedrijven, maar vaak zit de kwetsbaarheid ook bij kleine bedrijven, die nodig zijn om die chipmachines te maken bij ASML. Die kleinere en middenbedrijven hebben niet de mogelijkheden om zich te beschermen op de manier waarop de grotere bedrijven het wel kunnen doen."

'Niet naïef zijn'

Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven vindt dat we in Nederland niet naïef moeten zijn. "Ik denk dat het ongelofelijk belangrijk is dat er een bewustzijn komt in Nederland dat dit soort dingen kunnen voorkomen en dat we alert moeten zijn", zegt ze. Ze waarschuwt hightechbedrijven om goed op te letten.

LEES OOK: Twee Russische diplomaten moeten Nederland verlaten om spionage