CDA wil af van ‘doorgeslagen individualisme’: ‘Verschil tussen kansrijken en kansarmen te groot geworden’

Na Prinsjesdag beginnen de Algemene Politieke Beschouwingen, het moment voor partijen om hun visie kenbaar te maken. Het CDA wil afscheid nemen van het 'doorgeslagen individualisme', stelt fractievoorzitter Pieter Heerma in Goedemorgen Nederland op NPO 1. "We moeten weer meer kijken naar het collectief. De liberale droom is voor het CDA deels failliet", zei de partijvoorman deze week in een groot interview met de Volkskrant.

De coronacrisis heeft veel onderliggend lijden in de samenleving naar boven gebracht "die te maken heeft met te veel doorgeslagen individualisering, marktmacht en een overheid die als een bedrijf gerund is", zegt Heerma. Dat zie je volgens hem in alles terug. "Flexwerkers kloppen door corona aan bij de voedselbank. In een stad als Amsterdam is dat verdubbeld de afgelopen tijd. En je zou maar twintiger zijn, een studieschuld en een flexbaan hebben en geen uitzicht hebben op een betaalbare woning."

Volgens Heerma is het doorslagen individualisme een trend die in de jaren negentig is ingezet en ook lang binnen zijn eigen partij is omarmd. "Er is een te groot geloof in de markt ontstaan. In de 'invisible hand' en dat alles vanzelf goed zou komen." Dat geloof heeft volgens de CDA'er geleid tot een oneerlijke arbeidsmarkt, waar het verschil tussen de kansrijken en de kansarmen te groot geworden is.

De overheid moet weer meer maatschappelijke taken op zich nemen, zoals huisvesting. "De markt zou ervoor zorgen dat er betaalbare woningen voor de middenklasse zouden zijn." Maar dat idee is volgens Heerma nu achterhaald.

'Kentering al gaande in de samenleving'

We moeten terug naar meer aandacht voor de samenleving, stelt de voorman van de christendemocraten. Dat vereist een herijking, een nieuwe maatschappelijke ordening, "waarbij de politiek weer het lef heeft om lijnen uit te zetten". "Ik denk dat deze kentering al gaande is in de samenleving."

De open wereldeconomie heeft de laatste jaren ook geleid tot veel welvaart. Zo zijn kinderen die in Nederland opgroeien het gelukkigst, bleek onlangs uit een wereldwijd onderzoek van Unicef. "Natuurlijk heeft de open wereldeconomie veel welvaart gebracht, maar ook ongelijkheid en scheefgroei", beargumenteert Heerma. "Neem het zzp'erschap. Het is voor de één een manier om vrij te zijn en heel veel geld te verdienen en voor een ander is er een construct ontstaan waarbij je zonder enige bescherming niet eens het minimumloon haalt. Dat is scheefgetrokken."

Meer productie in eigen land

Ook is Nederland volgens Heerma te veel afhankelijk geworden van het buitenland. Dat bleek volgens hem ook tijdens de coronacrisis. "Als je het hebt over de toelevering van mondkapjes en medicijnen, zie je dat afhankelijk zijn van China en India voor vitale zaken niet werkt. Voor dit soort zaken moet je meer terug naar productie in Nederland. Maar ook moeten we medicijnen in Europa gaan maken zodat we niet afhankelijk zijn van de andere kant van de wereld. Dat werkt niet."

'Boodschap abstract'

Koningshuisdeskundige Josine Droogendijk is kritisch op de boodschap van Heerma. "Voor mij moeten politieke boodschappen heel duidelijk zijn. Ik vind dit abstract klinken. Hoe zie ik het in mijn portemonnee en in mijn geluk terug?" Volgens Heerma zijn zijn ideeën niet abstract. Zo wil hij een minister voor volkshuisvesting, zodat de middenklasse weer betaalbaar kan wonen. Maar hij spreekt vooral van een richting.

LEES OOK: Hugo de Jonge kritisch op liberalisme: ‘De verkiezingen zijn begonnen’