Defensie ondersteunt overbelaste zorg: ‘Onze opgedane expertise in Afghanistan komt goed van pas’
Omdat door de coronacrisis veel van de zorg wordt gevraagd, springt defensie bij waar nodig. Kolonel Piet Hagenaars is door Discovery gevolgd voor de vierdelige documentaireserie 'Nederland strijdt tegen corona'. Daarin is te zien hoe defensie te werk gaat. "Wij hebben een enorm probleem van overbelasting in de zorg. Het zijn niet hele grote aantallen die wij bijdragen, maar het is wel erg welkom."
Als sectoren hulp nodig hebben van defensie, kunnen ze in een soort van gids bekijken hoe defensie kan bijdragen. "Dat is de Catalogus Nationale Operaties", legt kolonel Piet Hagenaars uit in Goedemorgen Nederland. "Daarin geven wij aan wat defensie kan bijdragen aan nationale inzet. Daarbij raden wij wel aan om wat je wil bereiken te definiëren in effecten. Het heeft weinig zin om ons te vragen of wij zandzakken of een F-16 kunnen inzetten. De catalogus geeft inzicht in de middelen die beschikbaar zijn maar ook in de aanvraagprocedures en wat wij nog meer kunnen doen."
'Omarmd wat wij hebben ingebracht'
Vooral bij de verpleging en de ziekenhuizen springt defensie nu massaal bij. "Het zorgstelsel is overbelast dus daar is nu een hele grote inzet. Zo zijn militaire artsen en verpleegkundigen ingezet in die sector. Er is ook gevraagd om adviescapaciteit zoals logistiek en medische planners. Zo hebben wij meegeholpen met het opzetten van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) in Rotterdam waar Ernst Kuipers leiding aan geeft. Daar gebruiken wij onze expertise die wij in Afghanistan hebben opgedaan. Daar hadden wij te maken met grote aantallen slachtoffers die dan ook verspreid moeten worden over ziekenhuizen. Die kennis hebben twee luitenant-kolonels daar ingebracht."
Opmerkelijk is dat in de civiele omgeving ook militaire procedures en benamingen worden gebruikt. "Zo heb je daar een chief operations, een battle captain en een commanders update briefing", legt Hagenaars uit. "Het is daar omarmd wat wij daar hebben ingebracht en dat is alleen maar goed."
'Heel veel vergaderen'
Vanuit een centraal punt in Amersfoort is kolonel Hagenaars betrokken bij het coördineren van het defensiepersoneel. "Ik kom daar aan om zeven uur in de ochtend ongeveer. Om kwart over zeven krijg ik dan mijn eerste briefing. Dan wordt verteld wat de ontwikkelingen van de laatste 24 uur zijn geweest. Om half acht heb ik een overleg met een commandogroep en dan werken wij toe naar een grote briefing om negen uur waarbij de commandant van de landmacht of een van zijn vervangers wordt gebriefd. Dat is de start van de dag. Hij geeft zijn richtlijnen voor de komende periode."
Daarna gaat Hagenaars videovergaderen met defensiestaf en regionale militaire commandanten. "Het is heel veel vergaderen tot twaalf uur. Dan spreek ik af met de defensiestaf. In de middag kan ik wat meer dingen zelf doen. Mijn werk is vooral aansturing en coördineren."
'Helpen met opzetten zorghotel'
Maar defensie doet meer dan alleen aansturen, zo heeft ze bijvoorbeeld een Van der Valk-hotel in het Limburgse Urmond omgevormd tot een zorghotel. "Daar heeft defensie samengewerkt met het Van der Valk en de veiligheidsregio om dat snel voor elkaar te krijgen. Er is ook een handleiding geschreven zodat dit ook in andere regio's kan worden toegepast. Het is vooral opzetten wat wij doen en daarna kan men zelf aan de slag."
Naast Urmond heeft defensie op andere plaatsen ook advies gegeven hoe zoiets aan te pakken. "Maar je ziet nu dat de vraag iets minder wordt", aldus Hagenaars.
'Weinig omscholing nodig'
Als medisch defensiepersoneel in een ziekenhuis wordt ingezet, moet er wel eerst wat instructie plaatsvinden. "Een pandemie is een bekend crisistype. Het staat ook in ons nationale risicoprofiel dat het een waarschijnlijkheid is. Onze medische mensen zijn daarmee bekend en oefenen daar ook mee. Het is niet zo dat wij een lang traject hoeven te doorlopen om in een ziekenhuis te worden ingezet."
De laatste keer dat defensie op deze schaal werd ingezet was bij de grote overstromingen van de Maas in Limburg in 1993 en 1995. "Maar routinematig worden wij voortdurend ingezet in Nederland. Zo ondersteunen wij de politie bijvoorbeeld bij het doorzoeken van huizen van verdachten om wapens en drugs te vinden."
'Bekijken het van week tot week'
Het is nog niet duidelijk hoe lang de inzet van defensie gaat duren. "Ik denk dat wij hier voorlopig nog wel even mee bezig zullen zijn", vertelt Hagenaars. "Maar wij bekijken het van week tot week."
Zondag 26 april om 20.30 uur is de eerste aflevering van Nederland strijdt tegen corona te zien op Discovery. Via de streamingsdienst Dplay is de serie gratis te bekijken.