Doet de Europese Unie te weinig? Daar hebben we min of meer ‘zelf om gevraagd’

Er wordt veel kritiek geuit op de Europese Unie. Zo zou ze het juist nu in deze coronacrisis laten afweten. Daartegenover deed een plan van een EU-brede aanpak ook veel landen steigeren, uit angst dat ze hun eigen plan niet meer konden trekken. "Wat wij nu uit Brussel zien komen, is in heel hoge mate een product van wat we er zelf hebben ingestopt," zegt directeur politieke zaken van denktank HCSS Han ten Broeke in Goedemorgen Nederland op NPO1.

Nu komt de Europese Commissie een dezer dagen met richtlijnen voor het afbouwen van lockdown-maatregelen. Sommige landen vonden dat de commissie een verkeerd signaal afgeeft, omdat er op veel plekken nog geen sprake is van versoepeling van de maatregelen. Eric Mamer, woordvoerder van de Europese Commissie, zei daarover: "Het is uitermate belangrijk dat we op het juiste moment de lidstaten adviseren. Tegelijkertijd willen we niet het signaal afgeven dat maatregelen moeten worden opgegeven."

Europese leiders overleggen elke week via een videoverbinding over de maatregelen die ze genomen hebben om de coronacrisis te bestrijden. Iedere dag laat de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, weten dat Brussel alles coördineert.

'De Europese Unie kan het nooit goed doen'

Ondertussen gaan de lidstaten hun eigen gang en nemen ze zelfstandig maatregelen. Zo worden in Frankrijk de strikte lockdown-maatregelen verlengd tot 11 mei, waar deze in Spanje juist versoepeld worden. "Het is een lappendeken", zegt Ten Broeke. "Maar als je vraagt: is het een vreemd signaal? Dan verwacht je dus vanuit Brussel een soort almachtig woord." Daar zitten we dus juist niet op te wachten, denkt Ten Broeke.

"De Europese Unie kan het eigenlijk nooit goed doen", aldus Ten Broeke. "Ofwel ze zeggen te veel, voor landen die het behoorlijk onder controle lijken te hebben, ofwel ze zeggen te weinig, voor andere landen waar dat weer niet het geval is."

Buitengrenzen Europa gesloten

Brussel besloot eerder de buitengrenzen van Europa te sluiten, in de hoop alle binnengrenzen op te kunnen houden. Dit om in ieder geval de noodzakelijke (medische) transporten) ongehinderd door Europa te kunnen laten rijden. Handel is namelijk het bindmiddel van de Europese Unie.

'Op financieel gebied trekt de EU alle wapens'

Ook heeft de Europese Unie op financieel gebied veel uit de kast getrokken. "Op dat gebied trekken ze alle wapens", zegt Ten Broeke. Zo is er een ‘corona-respons-investeringsinitiatief’ van 37 miljard euro, bedoeld voor de zorgsector, het midden- en kleinbedrijf, de arbeidsmarkt en andere kwetsbare sectoren. Daar komt mogelijk 28 miljard bij. Verder maken EU-landen 1 procent van het bruto binnenlands product (ongeveer 180 miljard euro) vrij voor noodmaatregelen.

De Europese Investeringsbank, de grootste geldverstrekker van de wereld, zet 40 miljard euro apart. Dat is vrijwel onmiddellijk beschikbaar voor noodkredieten aan getroffen bedrijven. Daarnaast wordt geld vrijgemaakt voor de medische sector.

LEES OOK: Onderzoek: 66 procent Nederlanders positief over Europese Unie

De Europese Commissie zegt toe voorlopig flexibel om te gaan met onder meer begrotingsregels. Vele begrotingen, waaronder de Italiaanse, zullen diep in het rood komen. Ook sancties wegens (onder normale omstandigheden verboden) staatssteun hoeven we voorlopig niet te verwachten.

'Dat is de EU zoals we hem zelf hebben ingericht'

Volgens Ten Broeke zie je de commissie vooral schipperen tussen het bieden van coördinatie en het 'vooral niet laten zien van leiderschap'. "Dat is de Europese Unie zoals we hem zelf hebben ingericht. We willen niet dat Europa zich met de gezondheidszorg bemoeit. Nu kunnen we ons afvragen of ze in de crisisbestrijding meer moeten doen."

'Moeten ze ook de mogelijkheden geven'

We kunnen hier een les uit trekken, denkt Ten Broeke. "Bij een veiligheidscrisis als deze kunnen we misschien iets meer van de Europese Commissie verwachten, maar dan moeten we ze daar ook de mogelijkheden voor geven", vindt hij. Zo zou er een crisisteam ingericht kunnen worden. "Maar daar moet je ze ook bevoegdheden voor geven. Dat willen wij in Nederland niet."

LEES OOK: Nederland toch bereid portemonnee te trekken voor steun Zuid-Europa