Hoogleraar Latten: ‘In een samenleving bestaat geen diversiteit zonder gemeenschappelijkheid’

De sociale samenhang komt onder druk te staan wegens de bevolkingsgroei. Het digitale tijdperk waarin wij leven speelt daarbij een grote rol, stelt hoogleraar sociale demografie Jan Latten in WNL op Zaterdag op NPO Radio 1.

Latten schreef deze week samen met wiskundige en cultureel antropoloog Jan van de Beek een stuk in Elsevier Weekblad over de bevolkingsgroei. Wanneer die doorzet, telt Nederland in 2100 mogelijk 24 miljoen mensen, waarvan de helft allochtoon is.

'Verbindingen zijn nu digitaal'

"Men denkt dat de immigranten van nu zich net zo zouden gedragen als migranten van voorheen", zegt Latten. "Maar verbindingen tussen mensen zijn nu digitaal. Je kunt op een ander oppervlak leven, maar toch leven alsof je in een ander land bent. De connecties zijn ook digitaal."

Dat heeft sociale gevolgen, stelt de hoogleraar. "Kun je de sociale samenhang in een land dan wel garanderen? Nederlanders wonen in een welvarend en gelukkig land. De overheid heeft de verantwoordelijkheid om dat zo goed mogelijk te houden. Als er nieuwe mensen bijkomen moet je ervoor zorgen dat het gehandhaafd blijft."

"De vraag is: 'in hoeverre zullen de nieuwkomers zich genoodzaakt voelen om zich aan te passen?' Een van de factoren die daarbij speelt is het digitale tijdperk. We zien dat ook bij autochtone bevolking: men vindt elkaar op gelijke waarden op internet."

Zelfsegregatie

"Men zoekt elkaar op in de eigen omgeving, en dat is een vorm van zelfsegregatie. Je kunt in je eigen bubbel leven. Iedereen doet dat graag, autochtone powerkoppels leven ook in hun eigen bubbel van koopwoningen", aldus Latten.

"Nieuwkomers hebben hun eigen waarden", vervolgt de demograaf. "Dan is de vraag: 'in hoeverre is men georiënteerd om prioriteit te geven aan het waardesysteem van het land waar men naartoe gaat?' Daar zijn wij op dit moment dat het niet zo loopt zoals men had gedacht."

Fundament van gemeenschappelijkheid

Nederland zou als bestemmingsland de prioriteit moeten leggen bij het waardesysteem dat er is, zegt de demograaf. "Het fundament van gemeenschappelijkheid moet er zijn, dan kun je ook diversiteit hebben. Je kunt in een samenleving geen diversiteit hebben zonder gemeenschappelijkheid."

"Een afwijkend waardesysteem, bijvoorbeeld het niet accepteren van kerk en staat, is één ding. Maar als je daarnaast een groeiende groep hebt die zich fysiek in bepaalde wijken isoleert en groeit in omvang, krijg je een grotere groep die afwijkt van het waardesysteem en misschien het bestaande ook echt afwijst", aldus Latten.