Berlusconi: groots staatsman, maar ook ‘eerste populist van West-Europa’

De Italiaanse oud-premier Silvio Berlusconi gaat de geschiedenis in als de eerste populist in West-Europa, maar ook als mediatycoon, briljant zakenman en groots staatsman. Dat zegt voormalig Italiëcorrespondent Eveline Rethmeier donderdagavond in Op1. “Het was niet alleen een clown of een louche figuur.” Berlusconi overleed vandaag op 86-jarige leeftijd.

De op 29 september 1936 geboren Berlusconi begon zijn werkzame leven als entertainer en zanger op cruiseschepen. “Dat deed hij best verdienstelijk”, vertelt Rethmeier. “Daarna is hij stofzuigers gaan verkopen. Vervolgens heeft hij een gigantische vastgoedportefeuille opgebouwd en later een media-imperium, waarna hij de politiek is ingegaan. Hij kwam uit het niets, een echte selfmade man.”

Volgens Rethmeier heeft Berlusconi niet alleen de politieke cultuur in Italië veranderd, maar ook het land zelf. “Het was de eerste man die begreep dat hij niet in ingewikkeld politieke termen moest spreken, maar in de taal van het volk. Hij heeft zich altijd heel erg afgezet tegen de elite, dat hebben we daarna nog heel vaak gezien.”

De leider van de centrumrechtse regeringspartij Forza Italia werd vrijdag opgenomen in het San Raffaele-ziekenhuis in Milaan. Hij lag enkele weken geleden ook al in het ziekenhuis. Hij had een longinfectie als gevolg van chronische leukemie en moest anderhalve maand in het ziekenhuis blijven. De politicus worstelde al jaren met een broze gezondheid. Zo belandde hij ook in het ziekenhuis na een besmetting met het coronavirus.

Tekst gaat verder onder tweet. 

De Italiaanse oud-premier Silvio Berlusconi is op 86-jarige leeftijd overleden. Oud-correspondent @evelinereth: ‘’Hij heeft Italië blijvend veranderd met zijn manier van politiek voeren. Hij was de eerste populist van West-Europa.’’ #Op1 #WNL pic.twitter.com/uBH9FrC8sW

— Op1 (@op1npo) June 12, 2023

Corruptie en belastingfraude

Berlusconi was drie keer premier van Italië en heeft zijn stempel op het land weten te drukken. Maar ook buiten de politiek was de zakenman en miljardair een geruchtmakende man. Zijn leven werd gekenmerkt door macht, maar ook door seksschandalen en voortdurende beschuldigingen van corruptie en belastingfraude.

Berlusconi’s politieke carrière begon juist met de belofte dat hij zou afrekenen met corruptie in de Italiaanse politiek. “Italië kwam uit een ongelofelijk corruptieschandaal en iedereen had het gehad met de Italiaanse politieke klasse, die alleen maar bezig waren met het vullen van hun zakken.”

“Toen kwam Berlusconi, die zijn zakken al helemaal had gevuld”, vertelt Rethmeier. “Het idee van de Italianen was: hij zal niet meer alleen voor zichzelf bezig zijn. Daar zaten ze toch wel een beetje naast, want hij is heel druk geweest met wetten door het parlement loodsen die zijn zakenimperium moesten beschermen. Het verhaal gaat ook dat hij een peiling heeft laten doen om te kijken waar de meeste kansen lagen op het politieke spectrum.”

Volgens Rethmeier heeft Berlusconi dertig jaar lang “een enorme vinger in de politieke pap gehad. Hij zal de geschiedenis ingaan als een groot staatsman, maar wel één met heel veel haken en ogen”.

‘Verslaafd aan macht’

Begin 1994 deed il Cavaliere (‘de ridder’, omdat hij een staatsonderscheiding heeft ontvangen) zijn intrede in de politiek als leider van Forza Italia (Hup Italië). “Hij is daarna een aantal keer politiek doodverklaard, maar iedere keer deed hij toch weer mee”, zegt Rehtmeier. “Zo belangrijk zoals hij in de eerste twintig jaar was, is hij de afgelopen tien jaar niet geweest. Aan de andere kant: zelfs bij de laatste verkiezingen had hij nog zo’n acht procent van de stemmen en was hij nodig om een meerderheid te krijgen voor de rechtste coalitie.”

Berlusconi’s partij neemt deel aan de huidige rechtse coalitie van Giorgia Meloni. “Hij was verslaafd aan macht en aandacht, tot de laatste snik.”

‘Over de doden niets dan goeds’

Hoewel Berlusconi in zijn leven veel politieke vijanden maakte, wordt er in Italië op dit moment door vrijwel iedereen vol lof over hem gesproken, zegt Rethmeier. “Ik heb een paar uur Italiaanse televisie gekeken en de filmpjes van grapjes en onhandige opmerkingen, zie je nu niet, ook niet op de linkse zenders. Op dit moment is het: over de doden niets dan goeds. Zijn grootste linkse opponenten zijn op dit moment lovend over Berlusconi.”

Overigens wordt Berlusconi ook in de voetbalwereld herdacht. Vanaf 1986 was hij eigenaar van AC Milan. Hij trok daar 31 jaar aan de touwtjes. “Hij heeft alles gewonnen met AC Milan, in een tijd dat je nog maar heel weinig buitenlandse spelers mocht aantrekken. Hij heeft toen gekozen voor Gullit, Rijkaard en Van Basten”, zegt Rethmeier.

Sinds 2018 was Berlusconi eigenaar van AC Monza. Onder zijn leiding promoveerde de club naar de Serie A, de hoogste Italiaanse voetbalcompetitie.

Lees ook: 

Rechtse politici in Europa rouwen om ‘strijder’ Berlusconi

Door: Peter Visser