Homohuwelijk viert twintigjarig jubileum: ‘Het mooiste immateriële exportproduct’

Een wereldprimeur en een mijlpaal voor de homo-emancipatie: deze week twintig jaar geleden vond het eerste homohuwelijk in Nederland, en daarmee in de wereld, plaats. Sindsdien gaven 20.000 stellen elkaar het jawoord. “Het is het mooiste immateriële exportproduct”, zegt pleitbezorger voor het homohuwelijk van het eerste uur Henk Krol in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Oud-burgemeester van Amsterdam Job Cohen kan het zich nog goed herinneren. Op 1 april 2001 trouwde hij om middernacht vier koppels van hetzelfde geslacht. “Ik was iets te vroeg klaar met mijn speech, dus we moesten aftellen tot het 12 uur was”, vertelt hij. “En toen waren ze getrouwd: de eerste vier stellen ter wereld.”

Cohen benadrukt hoe belangrijk die gelijke berechtiging is. “Daar gaat het om. Waarom zou je nu omdat je nu toevallig van iemand van hetzelfde geslacht houdt niet mogen trouwen? Onzin, dus heel goed dat dit kan.”

Vertrekkend Kamerlid Krol zat toentertijd ook in de zaal. De oude beelden roepen ‘enorme trots’ bij hem op. “Het is toch fantastisch dat wij in Nederland daar als eerste voor gezorgd hebben”, zegt hij. In de media klonk toen nog veelal het geluid dat Nederland het enige land ter wereld zou blijven waar dit mogelijk zou zijn, weet hij nog. “En kijk eens hoe ver we nu zijn.”

‘We hebben er jaren voor geknokt’

Krol was destijds hoofdredacteur van de Gay Krant en was intensief betrokken bij de lobby voor het homohuwelijk. “Ik ben in ’77 begonnen. Toen organiseerde ik een nacht in het concertgebouw met Mies Bouwman. Daar bleef geld van over, en daarmee hebben we de Stichting Vrije Relatierechten opgericht”, vertelt hij.

“We hebben er jaren voor geknokt”, zegt Krol. “Vergis je niet: in die tijd dachten heel veel Nederlanders ook niet zo positief over homostellen, dus er is verschrikkelijk veel gebeurd.” Maar Krol had toentertijd het geluk dat hij acht jaar als voorlichter in de Tweede Kamer had gewerkt, zegt hij. “Dus ik kende bijna alle politici persoonlijk. Op die manier hebben we in Nederland toch iets voor elkaar gekregen. Juist ook omdat het nooit een strijd tussen links en rechtse partijen is geweest, maar gezamenlijk hebben heel veel partijen zich daarvoor ingezet.”

Zichtbaarder

In bredere zin heeft het homohuwelijk ervoor gezorgd dat homoseksualiteit veel zichtbaarder is geworden, zegt Krol. “In mijn jeugd was Albert Mol (acteur, red.) zo’n beetje de enige zichtbare homo. Als je daar toevallig niet op leek, en als je daar niet de gevoelens bij had die je als kind zou willen hebben van een voorbeeld, zat je in een lastig parket”, zegt hij. “En nu maken we allemaal wel een keer mee dat in onze kennissenkring mensen met elkaar gaan trouwen die van hetzelfde geslacht zijn. Dat is een hele mooie aanleiding voor ouders om er met hun kinderen over te praten.”

‘Nog steeds geen gelijke rechten’

Toch is er nog altijd werk aan de winkel. Zo richt het Nederlandse familierecht zich nog altijd op het traditionele huwelijk tussen man en vrouw. Wanneer een lhbti-stel een kind krijgt, kan het na geboorte soms meer dan een jaar duren voordat beide ouders ook juridisch als zodanig worden aangemerkt.

“In mijn geval zijn we keurig getrouwd, maar ik heb mijn dochter moeten adopteren en mijn vrouw heeft mijn zoon moeten adopteren”, vertelt journalist Barbara Barend. “Volgens de meemoeder-wet, zoals is die nu is aangenomen, wordt je automatisch moeder wanneer je een anonieme donor hebt. Maar wij hebben een bekend iemand die heeft gedoneerd, die heeft officieel afstand gedaan bij de notaris.” Toch kreeg Barend pas drie maanden na de geboorte van haar dochter de ouderrechten. “Dat vind ik echt heel kwalijk, dat heeft me heel veel pijn gedaan”, zegt ze. “Officieel mocht ik mijn kind niet aangeven, en dat is nog steeds niet geregeld. We hebben nog steeds geen gelijke rechten.”

‘Zo goed gaat het zeker niet’

Daarnaast krijgen veel lhbti-jongeren nog te maken met veel negatieve reacties en geweld. Ruim twee op de vijf jongeren verbergen dat zij lhbti zijn, zo blijkt uit een onderzoek van Movisie dat maandag gepubliceerd werd. Een op de tien heeft te maken met fysiek geweld, en 57 procent van de ondervraagden loopt nooit hand in hand.

“Zo goed gaat het zeker niet”, zegt Krol daarover. “Dat heeft met twee dingen te maken. Ik denk dat heel veel ouders van nu zijn opgegroeid in een periode waarin men steeds vrijer werd, en die dachten: we zijn er wel. En die zijn vergeten die boodschap door te geven aan hun kinderen”, aldus Krol. “En er komen ook mensen met andere gedachten naar ons land toe, en die helpen we te weinig. Die moeten we vertellen dat de vrijheid die wij aan homo’s en lesbiennes gunnen, ook de vrijheid is waar zij gebruik van kunnen maken.”

LEES OOK: ‘Homoseksuele mannen komen vaak in de problemen in azc’s’

Door: Redactie