Tunesiëdeal werpt geen vruchten af: ‘Meloni wordt geconfronteerd met haar eigen beleid’

Het aantal migranten dat vanuit Tunesië de oversteek maakt richting het Italiaanse eiland Lampedusa neemt enorm toe, ondanks het op hoofdlijnen gesloten akkoord tussen de EU en het Afrikaanse land. “Het is misschien cynisch om te zeggen, maar het valt eigenlijk nog mee. Dit is wat we al jaren zien op Lampedusa”, zegt Europa-correspondent Stefan de Vries bij Op1.

Afgelopen zondag bezocht de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen samen met de Italiaanse premier Georgia Meloni het eiland. Momenteel klinkt er veel kritiek op de toegenomen migratiestroom en de aanpak hiervan. De Italiaanse regering laat het niet bewust oplopen denkt voormalig correspondent in Italië Eveline Rethmeier. Ze zegt het goed te vinden dat Von der Leyen daar nu rondloopt met de premier. “Ik denk dat Meloni nu ook wel geconfronteerd wordt met haar eigen beleid van ‘we gaan niemand oppikken’. Het is de weerbarstige realiteit van hoe het klinkt”, zegt Rethmeier.

Rethmeier vertelt dat Meloni waarschijnlijk wil gaan inzetten op een nog strenger schrikbeeld voor kansloze migranten. “Die heeft aangekondigd dat ze mensen met een kansloze asielaanvraag 18 maanden wil vast kunnen zetten. Ik denk dat we day de komende jaren steeds vaker gaan zien.”

Kritiek vanuit EU-landen

Twee maanden geleden sloten Von der Leyen, Meloni en demissionair premier Mark Rutte in Tunis nog een akkoord met het Tunesische regime om de illegale migratie terug te dringen, ondanks felle kritiek vanwege mensenrechtenschendingen. EU-buitenlandchef Josep Borrell, een aantal EU-landen en juristen van de Raad van de EU hebben bezwaar gemaakt.

Duitsland en “heel wat” andere EU-landen hebben geklaagd dat Von der Leyen, Rutte en Meloni op eigen houtje hebben geopereerd, zeggen EU-bronnen. Dat blijkt ook uit een recente brief van buitenlandchef Borrell aan verantwoordelijk mede-Eurocommissaris Oliver Varhelyi, melden de Italiaanse krant La Stampa en het Britse The Guardian. Hij schrijft dat lidstaten “hun onbegrip” hebben geuit over eigenmachtig optreden van de commissie. De deal zou niet volgens de juiste procedure tot stand zijn gekomen.

Tekst gaat verder onder de tweet:

Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, bezocht afgelopen zondag met de Italiaanse premier Meloni het Italiaanse eiland #Lampedusa. @evelinereth: “Meloni wordt geconfronteerd met de weerbarstige realiteit.” #Op1 #WNL pic.twitter.com/lKgRXPcKmM

— Op1 (@op1npo) September 18, 2023

De critici kregen ruggensteun van juristen van de Raad van de EU, waarin de regeringen van de EU-lidstaten zijn vertegenwoordigd, schrijven de kranten. Zulke adviezen zijn doorgaans geheim en de raad wil er niets over zeggen. De commissie houdt vol dat zij de EU-landen steeds heeft geraadpleegd tijdens het werk aan de overeenkomst.

Het akkoord met Tunesië moet nog worden uitgewerkt, zegt VVD-Europarlementariër Malik Azmani. Toch lijkt er nog weinig schot in de zaak te zitten. Volgens Europa-correspondent de Vries zijn er verschillende geluiden in Europa te horen op de vraag of er al geld is overgemaakt naar het Noord-Afrikaanse land. Volgens Azmani is het vrij simpel: “Er wordt geen geld gestort op het moment dat er niet gewerkt wordt aan het beheersen van migratie”.

Daarnaast is er ook kritiek op de vraag of je aan tafel moet zitten met leiders van een regime dat overduidelijk mensenrechten schendt. Zo duiken er nog regelmatig beelden op van uitgedroogde migranten die dood zijn achtergelaten in de woestijn. Azmani vindt dat er daarom juist gesprekken moeten plaatsvinden. “Door met dit soort mensen aan tafel te zitten kun je je voorwaarden opstellen. Als je met de rug er naartoe kijkt heb je überhaupt geen invloed en zie je een neerwaartser spiraal”, zegt hij. “In dat hoofdlijnenakkoord is day mensenrechtenaspect meegenomen. Dat we dat nu nog niet zien, dat is helder. Dat vind ik ook vreselijk. Ik zie dit als enige alternatief om grip te krijgen op migratie.”

Lees ook:

Rutte houdt vast aan omstreden asielafspraken met Tunesië

Door: Matthijs Meulblok