Breekt de pleuris uit als Harris de verkiezingen wint? ‘Iedere Amerikaan verwacht tumult’

Als Kamala Harris de Amerikaanse presidentsverkiezingen wint, is de angst voor escalatie in Amerika groot. Dat zegt Amerikakenner Willem Post in Goedemorgen Nederland op NPO 1, die in meerdere staten de stemming peilde. “De Amerikanen die ik onlangs sprak, of ze nou Harris of Trump supporten, verwachten allemaal dat er tumult uitbreekt.” De omvang daarvan is nog ongewis, “maar ze liggen er ’s nachts allemaal wakker van”.

“Op Telegram zie je dat de Proud Boys, die op 6 januari 2021 al opriepen tot geweld en betrokken waren bij de Capitoolbestorming, geen nederlaag pikken. Ze zijn nu goed georganiseerd”, zegt Post. De Proud Boys is een extreemrechtse organisatie die politiek geweld gebruikt en promoot.

De swing states, staten zonder duidelijke politieke kleur, zijn cruciaal in de strijd om het Witte Huis. “Als het heel spannend wordt in de swing states, dan bestaat de kans dat Trump de Democraten uitdaagt over hoe eerlijk dit is verlopen. Dan kan je ook buiten de rechtszaal tegenover elkaar komen te staan”, zegt Amerikakenner Jan-Kees Emmer.

Verkiezingsfraude

Trump trad daarom met een reden op in staten waar hij in principe niet kan winnen, denkt Emmer. “De zalen waren ook daar vol. Zo kan hij morgen zeggen dat hij niet verloren kan hebben.”

De kans dat het uit de hand loopt is groot, mede omdat Trump voor dezelfde strategie kiest als in 2021, toen hij de verkiezingen naar zijn zeggen onterecht verloor door verkiezingsfraude. Na de verkiezingsnederlaag op 6 januari 2021 vond de Capitoolbestorming plaats.

Ook nu beweert Trump dat er wordt gefraudeerd. “Vorige week kwam Trump op social media al met berichten van verkiezingsfraude in Pennsylvania. Als je dit soort beschuldigingen doet, moet je met bewijs komen. Dat doet hij opnieuw niet”, zegt Amerikakenner Diederik Brink. “Waarschijnlijk is Trump aan het voorsorteren dat wanneer Trump achter komt te staan, hij deze beschuldigingen kan uiten.”

Scherpschutters op dak kiesbureaus

In en rondom kiesbureaus is de spanning ook om te snijden. “Er zijn kiesbureaus in allerlei staten waar medewerkers paniekbuttons in kunnen drukken die zijn geïnstalleerd, net als gepantserd glas”, weet Post. “In het telbureau in Arizona staan zelfs scherpschutters op het dak en lopen militairen om het gebouw heen. Zo angstig is men.”

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets!

Die angst is reëel, zegt Emmer. “Er zijn op het platteland georganiseerde gewapende groepen die menen dat ze tegenover de overheid komen te staan wanneer de uitslag ongewenst is.” Alleen als Harris of Trump overduidelijk wint, is de kans op escalatie klein. “Stel dat Harris wint in staten die ze in principe niet kan winnen, wat nu in Iowa zou kunnen, dan kan het meevallen.”

Mogelijke hertellingen

Als het in meerdere staten de uitslag dicht bij elkaar ligt, kunnen hertellingen worden aangevraagd, zegt Brink. “Dan krijg je dat sommige groeperingen, waaronder de Proud Boys, daar als waarnemer bij willen zitten. Je moet je afvragen of het gezond is om mee te kijken met het hertellen van de stemmen. Wanneer is het intimidatie?” Veel mensen die werkzaam waren bij stembureaus hebben bedankt, omdat de afgelopen jaren zo heftig zijn geweest qua intimidatie en bedreiging.

Als de stemmen straks geteld moeten worden, kan het nog wel even duren voordat de uitslag definitief is. “Er komen veel poststemmen binnen van bijvoorbeeld militairen die overzees gelegerd zijn. Als er rechtszaken komen, met intimidatie hier en daar, dan weet je over een paar dagen misschien de uitslag pas.”

Achterban mobiliseren

In de laatste uren voor de verkiezingsclimax spreken Harris en Trump hun achterban nog volop toe. “Alles draait om opkomst”, benadrukt Brink. “Kan je je achterban voldoende mobiliseren om naar de stembus te komen? Iedereen kan tegen opiniepeilers zeggen dat ze op Harris of Trump stemmen, maar je moet het ook daadwerkelijk doen. Er is commitment en inzet nodig. Welk campagneteam kan zijn achterban zo gemotiveerd krijgen zodat ze daadwerkelijk stemmen?”

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start.

Bijna 80 miljoen Amerikanen hebben inmiddels al gestemd. De kans is groot dat de beslissing in de swing state Pennsylvania valt, omdat die staat negentien kiesmannen heeft. “Harris moet daar vooral winnen, ze moet het van Wisconsin, Michigan en Pennsylvania hebben. Je zou dan in totaal 44 kiesmannen krijgen. Harris en Trump zijn al verzekerd van 225 kiesmannen en je moet er 270 hebben. 225 plus 44 is 269”, maakt Post een snelle rekensom. Kortom, beide kandidaten hoeven dan nog maar één kiesman op te trommelen.

Brink legt uit dat de verkiezingswinst dus niet draait om het aantal stemmen. “Het gaat om de helft plus één van de stemmen per staat. Dan wordt een aantal kiesmannen toegedeeld. Bij dat kiescollege, 538 in totaal, moet je een meerderheid halen. Het gaat de komende tijd vooral wie het eerst bij 270 kiesmannen is. Daar draait het om.”

Lees ook:

Waarom staat het Nederlandse nieuws bol van de Amerikaanse verkiezingen?

Door: Rick Hartkamp