Conclusies na rapport Plasterk? ‘Vertrouwensbreuk groot tussen PVV, VVD, NSC en BBB’

In het verslag van informateur Ronald Plasterk is te lezen dat hij nog altijd mogelijkheden ziet voor een rechts kabinet. NSC-leider Pieter Omtzigt wil echter niet meedoen aan een volgende gespreksronde. Volgens politiek journalist bij EW Victor Pak is dat toonaangevend voor hoe het is gesteld met het onderlinge vertrouwen tussen de vier partijen. 

“Het is hoogst opmerkelijk dat je een afronding hebt van het werk van Plasterk en dat daar meteen een reactie op komt van: hier zijn wij het niet mee eens. Terwijl dat komt vanuit Omtzigt die zo lang aan tafel zat. Dat geeft aan hoe groot de breuk van vertrouwen is tussen de vier partijen”, zegt Pak in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

De sfeer aan de formatietafel was al niet goed. Dat werd bevestigd met het weglopen van Omtzigt. In een reactie zei hij dat het niet chique was dat hij vertrok, “maar om dan te adviseren om nog even door te praten is heel opmerkelijk”, vindt de journalist.

Meerderheidskabinet

Omtzigt wil niet meer aanschuiven, maar hij zegt wel te willen gedogen als PVV, VVD en BBB eruit komen. “Dat geeft vooral aan dat Omtzigt zich niet wil positioneren in een meerderheidskabinet.”

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Dat nieuws was al bekend op 10 januari, blijkt uit het verslag van Plasterk. Toen werd een soort richtlijn opgetekend over hoe de vier partijen met de rechtsstaat om zouden gaan. “In de brief lezen we dat er een noot was vanuit de fractie van NSC, dat de partij zich niet kan vinden in die lijn of niet genoeg vertrouwen heeft om in een meerderheidskabinet te stappen.”

Wat wil VVD?

NSC is niet de enige die vaker liet doorschemeren alleen te willen gedogen. De VVD ziet die rol ook zitten. Al vindt Pak dat  “de uitspraken van VVD-leider Dilan Yeşilgöz daarover op het VVD-congres op meerdere manieren te interpreteren zijn”.

“Tot nu toe is de VVD daar niet helder over geweest”, gaat Pak verder. “Daar leek ruimte te ontstaan dat de VVD toch in een meerderheidskabinet zou willen zoals wij dat kennen in Nederland.”

‘Grote financiële verschillen’

JA21-leider Joost Eerdmans zei gisteren in Op1 dat er een rechts kabinet moest komen. Pak reageert: “Dat is heel makkelijk gezegd, maar als je de partijprogramma’s naast elkaar legt, dan zie je heel grote financiële verschillen tussen deze partijen.”

Een studiegroep zei dat er een heel serieuze financiële opdracht ligt voor een volgend kabinet. Tot 2028 moet 17 miljard euro worden bezuinigd. Of de belastingen moeten worden verhoogd. Daar zijn PVV, VVD, NSC en BBB alle vier geen fan van, dus moet je snijden.

“Waar snijd je dan?”, vraagt Pak zich af. “We weten het alleen van de VVD, die 10 miljard wil bezuinigen. Van de andere drie weten we weinig. Wel dat zij de uitgaven van het Rijk verder willen verhogen.” Om daarover tot overeenstemming te komen is een zware kluif, denkt Pak. “Het gaat toch om wat je kunt doen. Daar heb je geld voor nodig en als daar geen overeenstemming over is, zit je in de problemen.”

Verslag Plasterk

Pak zegt te zijn geschrokken van het verslag van Plasterk. “Het zijn 83 kantjes”, vertelt hij. In dat verslag schrijft Plasterk ook over de financiële tegenvallers die aan de partijleiders zijn gepresenteerd. Dat kwam neer op een bedrag van zo’n extra 25 miljard euro. Kanttekening is dat alleen naar tegenvallers is gevraagd bij de ministeries.

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk nu hier terug via NPO Start.  

De politiek journalist vindt dat typisch Den Haag. “Als het misgaat, hebben ze een hele lijst. Als het goed gaat, is het een dun lijstje.” Daar schuilt ook kritiek in van Pak op Plasterk. “Hij had erop moeten aandringen dat ook meevallers meekwamen. Dan heb je een meer gebalanceerde afweging in hoe het financiële plaatje ervoor staat.”

Lees ook:

Eerdmans van JA21: ‘Er wordt net gedaan alsof het doek al is gevallen voor de formatie’

Door: Vick ten Wolde