Pauzeren en versnellen: hoe zit het nu met het stikstofbeleid? ‘Trucjes die we vaker hebben gezien van Rutte’

Verwarring alom na het compromis dat het kabinet afgelopen vrijdag sloot. De coalitiepartijen willen de stikstofaanpak heronderhandelen, maar ook pauzeren, zo werd geconcludeerd na urenlang koortsachtig overleg. In werkelijkheid heeft het kabinet simpelweg tijd gekocht, zegt politiek commentator Wouter de Winther. “Dit zijn trucjes die we natuurlijk de afgelopen dertien jaar wel vaker hebben gezien van Rutte. Die probeert de ballen in de lucht te houden en een coalitie bij elkaar te houden.”

“Er wordt nu beweerd dat ze er bovenop zitten met het stikstofbeleid. Maar in feite wordt deze poppenkast vooral op het toneel gezet om de coalitie bij elkaar te houden”, zegt De Winther in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Want iedereen weet, kijkend naar de huidige peilingen, dat op het moment dat het kabinet valt, “dat ze er allemaal aangaan”.

In de achterbannen van de coalitiepartijen is het compromis ook vandaag nog onderwerp van gesprek. Wat wordt er nu precies beweerd? Wat betekent versnellen?” Volgens de politiek commentator betekent het simpelweg dat het kabinet Nederland (nog) niet de indruk wil geven dat D66, die geen veranderingen wil aanbrengen in het stikstofbeleid, aan het kortste eind heeft getrokken.

Er wordt gewacht op de plannen van de provincies, waar de BoerBurgerBeweging (BBB) als grote winnaar nu mag beginnen met het vormen van provinciebesturen. Die provincies moeten ook stikstofplannen maken. Tegelijkertijd wordt er “versnelling aangebracht” in het terugbrengen van de stikstofuitstoot, maar concreet daarover werd Mark Rutte niet. Ook is niet duidelijk wanneer er nu opnieuw onderhandeld wordt.

Weinig duidelijkheid

Volgens De Winther komt niet alles met deze pauze stil te liggen. “Maar een heleboel provincies keken natuurlijk ook naar Den Haag om te horen wat toch een beetje de marsroute was”, zegt hij uit. “Nu wordt er geopperd: we gaan het nog allemaal eens tegen het licht houden. En dan is natuurlijk de vraag: wat ga je dan precies doen? Wat komt eruit en hoe kan je daar als provincie verder mee omgaan?”

Dat resulteert erin dat provincies naar Den Haag kijken, en andersom. “Dat geeft niet veel duidelijkheid en snelheid op dit dossier, hoewel de minister-president dat wel beweert, dat hij het gaat versnellen.” Van bronnen die De Winther zelf sprak binnen het ministerie van Landbouw weet het kabinet echter niet hoe.

Stikstof niet het enige probleem: migratie ligt nog op tafel

Het kabinet heeft het voor nu overleefd, maar de stikstofproblematiek is niet het enige dat een breekpunt kan vormen. “Er komen nog allerlei andere dossiers aan die ook heel erg ingewikkeld gaan worden”, blikt De Winther vooruit. “Rond het klimaat moeten nieuwe afspraken gemaakt worden, maar ook rond migratie.”

Zo heeft de VVD bij monde van Rutte gezegd dat daar “nog echt wel stappen gezet moeten worden”, zoals op het beperken van de asielinstroom. De Winther: “En ik hoor al vanuit D66 dat dat waarschijnlijk een veel groter obstakel wordt in de discussie in de coalitie dan de stikstofdiscussie. Iedereen ziet ook wel dat je wel blind kan staren op een jaar tot 2030, maar dat heeft uiteindelijk niet zoveel effect. Maar als het gaat om het herschikken van het asielbeleid, dan gaan er ook sentimenten in een achterban van D66 meespelen.” Dat kan zo’n onrust veroorzaken dat je de poppen mogelijk weer aan het dansen krijgt.

Debat over verkiezingsuitslag: ‘Dat wordt heel pijnlijk’

Om half vijf dinsdagmiddag wordt er gedebatteerd over de verkiezingsuitslag. Die timing is beroerd, zegt De Winther, omdat vlak hiervoor het wekelijkse vragenuurtje plaatsvindt. “Dan krijg je dus eerst alle twintig fracties die er wat van mogen vinden, dan komt er een dinerpauze, en dán begint Rutte pas”, zegt hij. “En daarna moeten de andere bewindspersonen nog. Vervolgens moet de Kamer weer.” Korgezegd: het wordt eindeloos, aldus de politiek commentator. “Dan gaat vermoeidheid een rol spelen, en dus ook irritatie.”

En ook metaalmoeheid. “Want men heeft zich nu in de coalitie voorgenomen om geen moties te steunen van de oppositie die voorsorteren op de verandering van het beleid”, in een poging de oppositie uit elkaar te spelen, weet De Winther. “Dat wordt dus heel pijnlijk: als je zegt dat het anders wil doen, maar je gaat allemaal moties steunen waarin je eigenlijk aangeeft dat je op de ingeslagen koers verdergaat.” Ook zou er afgesproken zijn dat de fractievoorzitters van de coalitiepartijen elkaar niet de maat zullen nemen. “Dus dat Jan Paternotte (D66) niet tegen Pieter Heerma (CDA) tekeergaat over ‘wat wil je nu eigenlijk’.”

Van het nieuwe elan en de nieuwe bestuurscultuur komt dus tot dusver weinig terecht, zegt De Winther. “Uiteindelijk kan je je in de praktijk de luxe van dualisme, hoe nodig dat soms ook is, niet veroorloven. Zeker in een versplinterd politiek landschap met een coalitie die bestaat uit vier partijen, en met een beperkte meerderheid in de Tweede Kamer en bij lange na niet in de Eerste Kamer. Je hebt elke zetel eigenlijk nodig om je plannen door de Kamer te krijgen.”

Lees ook:

Stikstofnorm in Nederland ‘absurd’, zegt wetenschapsjournalist: ‘Eén vogelpoepje per jaar’

Door: Redactie