Econoom: consument wil dat overheid andere afwegingen maakt dan hijzelf

Nederlanders vinden dat de overheid meer geld moet uitgeven om een mensenleven te redden dan wanneer zij het zelf voor het zeggen hebben. Dat zegt econoom Niek Mouter van de Technische Universiteit Delft, die nauwkeurig probeert te meten wat mensen willen betalen om een leven te redden, in Stand van Nederland: Generatie Next.

Volgens Mouter dachten economen lange tijd onterecht dat consumenten willen dat de overheid dezelfde keuzes maakt als zij in een privésituatie zouden doen. “We vroegen consumenten bijvoorbeeld: hoeveel ben je bereid zelf te betalen om een veiligere route te nemen?”, vertelt Mouter.

Nu blijkt dat het antwoord op die vraag niet overeenkomt met het antwoord wanneer diezelfde consument wordt gevraagd wat hij als overheid zou doen. “Het probleem van de methode is dat je aanneemt dat mensen willen dat de overheid de keuze die jij als privépersoon maakt kopieert. Wij weten nu dat dat helemaal niet klopt.”

Mensen willen dat de overheid “andere afwegingen maakt als ze het belastinggeld moeten verdelen”, vervolgt de econoom. “Ze vinden dat de overheid meer aan een mensenleven moet uitgeven dan dat zij bereid zijn te doen.”

Snelle of veilige weg?

Zo kiest een consument over het algemeen eerder voor een snellere maar onveiligere route, met meer doden als gevolg, dan een route waarover je langer rijdt met minder doden per jaar als gevolg. Mogen zij de keuze zogenaamd maken namens de overheid, valt de beslissing vaak de andere kant op, stelt Mouter.

Om een mensenleven in het verkeer te redden is de overheid bereid 2.6 miljoen euro uit te geven. Mouter: “Consumenten willen dat de overheid 16 miljoen euro investeert om een fataal verkeersongeluk te voorkomen.”

Dat komt mede omdat mensen meer vertrouwen in zichzelf hebben dan in vreemden, legt Mouter uit. “Vooral mannen zeggen bijvoorbeeld: ik veroorzaak toch nooit een verkeersongeluk. Daarom kiezen ze de snelste route. Maar als ze de overheid moeten adviseren, is veiligheid vaak belangrijker.”

De waarde van een mensenleven bepaalt onder meer hoe hard we mogen rijden op de snelweg en hoeveel we uitgeven aan de zorg. Maar hoe bereken je die prijs? En kijkt de millennial anders tegen de waarde aan dan oudere generaties? Lisette Wellens zocht het uit. Deze aflevering zie je donderdag om 21.05 op NPO 2.

Oude afleveringen van Stand van Nederland: Generatie Next zie je hier, op NPO Start.

Door: Peter Visser