Vervolgen van Russische daders oorlogsmisdaden in Boetsja van groot belang, maar ‘vaak moeilijk’

De verschrikkelijke beelden van vermoorde burgers op straat in Boetsja lijken te wijzen op oorlogsmisdaden. Belangrijke wereldleiders riepen gisteren op om de daders daarvan zo snel mogelijk te vervolgen, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. “Je moet zorgen dat het toegerekend wordt aan specifieke verdachten”, legt universitair docent internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), Marieke de Hoon, uit. “Dat is vaak moeilijk. Want wie is nu precies verantwoordelijk, en heb je die bewijsstap dan ook?”

De Europese Unie heeft aangeboden om Oekraïne te gaan helpen bij het onderzoeken van mogelijke oorlogsmisdaden, en dat is hoopgevend. “Er zijn al jarenlang allerlei samenwerkingsverbanden meer en meer actief binnen Europa om te zorgen dat de verschillende Openbaar Ministeries (OM’s) van verschillende landen ook meer met elkaar samenwerken.”

Dit niet alleen voor de bestrijding van de georganiseerde internationale misdaad, maar ook voor de nationale vervolging van internationale misdrijven. Dat legt De Hoon uit in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “We hebben het Internationaal Strafhof in Den Haag. Maar dat is één hof, en we hebben een hele wereld vol met misdrijven. Dus de kracht van het internationaal strafrecht ligt natuurlijk bij al die opererende OM’s overal ter wereld.”

Met het conflict in Oekraïne wordt de jarenlange versterking van die samenwerking in praktijk gebracht. Landen als Zweden, Duitsland en Polen zijn heel actief in het openen van onderzoeken naar de misdrijven die nu in Oekraïne worden gepleegd, om ze straks te helpen met de berechting. “De winst hiervan is dat er op zo veel verschillende punten onderzoek wordt gedaan dat het bewijs door die samenwerking straks kan worden gedeeld.”

Onderzoek

Maar hoe werkt zo’n onderzoek in de praktijk? “Beeldmateriaal is heel nuttig. Filmpjes die worden gemaakt moeten goed worden beoordeeld op de betrouwbaarheid, gekoppeld aan ooggetuigenverslagen”, zegt De Hoon. Er worden heel veel verklaringen afgenomen. “Dat kan ook via zoom, Teams en Skype enzo, door rechercheurs die weten wat voor vragen ze moeten stellen.”

Dan volgt de moeilijkste stap: het aanwijzen van specifieke verdachten. Als dat lukt kun je een dossier openen en arrestatiebevelen uitvaardigen, vertelt de universitair docent. “Vervolgens kun je dan een dossier openen tegen een verdachte en arrestatiebevelen gaan uitvaardigen, zelfs tegen Poetin. Maar denk ook zeker aan allerlei commandanten die nu hopelijk zo veel mogelijk worden opgepakt in Oekraïne, door de Oekraïense strijdkrachten. Nu zijn het dan krijgsgevangenen, maar als het allemaal ietsjes rustiger wordt kunnen ze ook worden vervolgd in Oekraïne.”

‘Oppakken daders belangrijk voor allerlei langetermijndoelen’

Dat de daders worden berecht is voor “allerlei langetermijndoelen heel erg belangrijk”, stelt De Hoon. “Tegelijkertijd is het uitvaardigen van die arrestatiebevelen, het hele tijd maar zeggen op televisie: hier worden oorlogsmisdaden gepleegd, ook operationeel heel belangrijk”, beklemtoont ze. “Je hoopt daarmee de Russen die aan het vechten zijn te bereiken om de desinformatiecampagne vanuit Rusland te doorbereken. Om tegen hen te zeggen: dit is niet de oorlog die jullie wordt verteld dat jullie aan het vechten zijn.”

De kracht van militairen zit hem namelijk in de moreel, zegt De Hoon. “Als je daaraan iets kan bijdragen, om te zorgen dat zij denken: misschien moeten we dit niet doen, als er maar units zijn die wat minder agressief gaan opereren, is dat al winst.”

LEES OOK: ‘Mensen beginnen voorzichtig te geloven dat rondom Kiev de Russen weg zijn’

Door: Redactie