Eerste zitting in Marengo-proces na moord op Peter R. De Vries: ‘Meest verziekte en vergiftigde proces ooit’

Een geoliede moordmachine. Zo wordt de criminele organisatie van Ridouan Taghi omschreven. De rechtbank in Amsterdam hervatte vandaag het monsterproces Marengo tegen hem en zestien andere verdachten. Het is de eerste zitting na de gewelddadige dood van Peter R. de Vries, adviseur en vertrouwensman van Nabil B., kroongetuige in het proces. De Vries werd op 6 juli in Amsterdam neergeschoten en bezweek negen dagen later aan zijn verwondingen.

Het is niet de eerste keer dat het geruchtmakende proces werd opgeschrikt door extreem, dodelijk geweld. In maart 2018 werd de broer van de kroongetuige vermoord in zijn bedrijf in Amsterdam-Noord. B.’s toenmalige advocaat Derk Wiersum werd in september 2019 doodgeschoten bij zijn huis in Amsterdam-Buitenveldert. “Het is een heel moeilijk proces met heel veel emotie daaromheen, door wat er allemaal is gebeurd”, zegt misdaadjournalist John van den Heuvel in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Dat geldt voor iedereen die in de zaal zit, en dus ook voor mij en andere journalisten.”

De rechtbank Amsterdam stond dinsdag kort stil bij het overlijden De Vries. “Maar ik denk dat het vooral ook weer heel snel over de feiten zal gaan”, zegt Van den Heuvel. “Die moeten nog heel uitvoerig worden besproken. En ook de verhoren van kroongetuige Nabil B., die de komende weken weer op de planning staan. Maar het zal voornamelijk gaan over hoe het Marengo-proces de komende weken verder zal verlopen.”

‘Meest verziekte en vergiftigde proces ooit’

Het proces Marengo gaat over meerdere liquidaties en pogingen daartoe. Hoofdverdachte is Ridouan Taghi. Hoewel officieel bewijs ontbreekt, wordt naar hem gekeken als opdrachtgever voor de drie moorden rond de kroongetuige.

Het liquidatieproces is “het meest verziekte en meest vergiftigde proces ooit”, zei advocaat Onno de Jong kort na de hervatting van het proces in de gerechtsbunker in Amsterdam-Osdorp. De Jong is een van de advocaten van Nabil B. Hij kreeg de gelegenheid van de rechtbank een korte verklaring af te leggen, omdat het de eerste zitting in Marengo is na de moord op De Vries.

Rechtswereld veranderd door geweld

Strafrechtadvocaat Jillis Roelse spreekt van een “grote leegte in de zaal” door de dood van de misdaadverslaggever. “Ik kon me niet voorstellen dat de rechters dat zouden overslaan. Aan de andere kant is de rechtbank zich ook bewust van de hele belangrijke taak die zij hebben om door te gaan met het proces, ondanks alle impact en emoties en alle bizarre veiligheidsmaatregelen.”

Volgens de strafrechtadvocaat is er iets veranderd in het ambt. “Je merkt dat de afgelopen jaren bij eigenlijk iedere professionele procesdeelnemer. Of je nou rechter bent, advocaat of officier; zaken zijn anders.” Zwaar beveiligd naar de rechtbank gaan, evenals de advocaten van kroongetuige Nabil B., is volgens Roelse geen uitzondering meer. “De officieren van justitie gingen vroeger op hun fiets naar de rechtbank. Dat is nu ondenkbaar. Er mag niet meer herkenbaar worden getekend in rechtbanken. Dat zijn dingen waardoor je merkt hoe zaken ontzettend zijn veranderd in Nederland.”

De moord op De Vries, die het Marengo-proces onder hoogspanning heeft gebracht, hakt erin. “Maar ook de beveiliging van John van den Heuvel sinds 2017 en de aanslagen op het Panoramagebouw en De Telegraaf hebben Nederland in een andere hoek gedrukt.”

Rechtsspraak staat nog overeind

“Iedereen moet nu een afweging maken: kan ik een zaak doen? Hoe zit het met je eigen veiligheid? Wil ik een zaak doen?”, zegt Roelse. Hij ziet dat die vragen ook leven bij collega’s. “Dat zijn afwegingen die in Nederland ondenkbaar waren. Advocaten zullen niet snel zeggen dat ze een zaak niet zullen behandelen, maar in sommige zaken speelt het wel mee.”

Maar de rechtsspraak staat nog overeind, zegt hij. “Je ziet heel erg het besef: wij zijn nog niet omgevallen. Dat is de kracht van rechtsstaat Nederland. Zeker de rechtbank in Amsterdam zal, ondanks alle impact, erop letten dat het proces eerlijk zal verlopen en zullen verdergaan met het toetsen van de kroongetuige.”

Hoe betrouwbaar is Nabil B.?

De verklaringen van kroongetuige Nabil B. kunnen cruciaal zijn voor eventuele vervolging van Taghi. Maar volgens Roelse worden er steeds meer vraagtekens geplaatst rond de persoon. “Bij een kroongetuige draait het eigenlijk altijd maar om één vraag: is hij betrouwbaar en kan je de verklaring meenemen als bewijs tegen de verdachte? Wat we tot nu toe hebben gezien is dat kroongetuigen in Nederlandse processen vaak een soort eigenbelang hebben om te verklaren. Nu is de discussie geopend rond Nabil B. of dat bij hem ook het geval is. Hij bleek in zijn cel een telefoon te hebben, een Iphone 5.”

Daarmee verstuurde hij duizenden appjes. Volgens het AD  tonen de berichten aan dat het Openbaar Ministerie ‘geen idee had met wie het in zee ging’. B. wilde financieel het maximale halen uit zijn stap om kroongetuige te worden, schrijft de krant. B., die werd gezien als een ultieme troefkaart, zou ervan op de hoogte zijn dat een eerdere kroongetuige een miljoenenbedrag kreeg.

“Het mag natuurlijk niet, stiekem een telefoon in je cel”, zegt Roelse. B. verstuurde ongeveer 30.000 berichten. “Hij schreef: ‘ik wil het maximale hebben, of doei’.” De grote vraag is of dat iets zegt over zijn betrouwbaarheid. “De advocaten zullen zeggen: we hebben een kroongetuige die je niet kunt vertrouwen, want hij zit hier voor zijn eigen gewin. Hij zei bijvoorbeeld tegen zijn zus: ik kan een auto voor je regelen. Dat is iets waar de officieren van justitie niet blij mee zullen zijn. Maar zij zullen zeggen: los van die discussie is wat hij verklaart over de verdachte wel degelijk betrouwbaar. Die enorme knoop moet de rechtbank doorhakken.” Naast de verklaringen van B. heeft het OM ook berichten van gekraakte telefoons in handen als bewijslast.

Kroongetuige B. schortte in mei zijn medewerking aan het proces op. Hij wilde niet meer verklaren, vanwege gezondheidsproblemen en perikelen rond de beveiliging van zijn gezin. Vorige week meldden diverse media dat hij weer bereid is vragen te beantwoorden. Zijn advocaat wil dat niet bevestigen, maar heeft laten weten dat ze op de zitting van zich zullen laten horen. De kroongetuige is daar “in principe” bij aanwezig, zei hij.

Vervolging moorden

De moordenaar van de broer van B. is veroordeeld. Tegen de vermoedelijke daders van de moord op Wiersum heeft het Openbaar Ministerie een eis tot levenslange celstraf op tafel gelegd (de uitspraak volgt in oktober). In de zaak-De Vries werden kort na de aanslag twee verdachten opgepakt, die op 18 oktober voor het eerst op een openbare zitting moeten verschijnen. Naar tussenpersonen en opdrachtgevers wordt nog volop onderzoek gedaan.

LEES OOK: Kroongetuige Nabil B. werkt niet meer mee maar Marengo-proces gaat door: ‘Zijn positie is een stuk minder sterk’

Door: Peter Visser