Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans: ‘Heel treurig’ dat maand gesproken gaat worden over extraparlementair kabinet
Wim Voermans vindt dat er te lang wordt gesproken over de mogelijke vorming van een extraparlementair kabinet. Volgens de hoogleraar staatsrecht is die vorm zo goed als uitgestorven. “Het is heel treurig dat we nu een maand zitten te broeden op een definitie van een soort fantoom.”
Het laatste kabinet dat met recht een extraparlementair kabinet mag worden genoemd, stamt uit 18883-1888 (kabinet-Heemskerk), vertelt Voermans in WNL Op Zondag op NPO 1. “Het was een kabinet dat buiten het parlement om is gevormd, in een tijd dat de democratie nog niet zo sterk was als die nu is. Het was voor de invoering van het algemeen kiesrecht.”
Dat kabinet was extraparlementair uit protest tegen het parlement. “Ze zeiden: wij zijn als kabinet buiten het parlement om gevormd en we zouden zelfs anti-parlementair willen zijn.” In de jaren 30 volgden kabinetten die zich extraparlementair noemden, maar dat volgens de hoogleraar niet echt waren. “Kabinetten werden sinds 1888 nooit meer buiten het parlement om gevormd.”
Luister deze uitzending nu terug als podcast. Tekst gaat hieronder verder.
Hoewel NSC-leider Pieter Omtzigt zijn voorkeur voor een extraparlementair kabinet al in een vroeg stadium uitsprak en ook VVD-leider Dilan Yeşilgöz die vorm wel ziet zitten, denkt Voermans dat zij in werkelijkheid neigen naar een kabinet zoals dat van Joop den Uyl uit 1973. ”Dat kabinet wordt ten onrechte door sommigen gezien als een extraparlementair kabinet”, zegt hij.
Kabinet-Den Uyl werd gevormd door partijen met sterk uiteenlopende denkbeelden: PvdA, D66 en de PPR, KVP en ARP, die later opgingen in het CDA. “Het was een soort meerderheidskabinet, zonder regeerakkoord. Er waren geen vastgetimmerde afspraken tussen partijen, maar er was een soort werkprogramma waar iedereen zich redelijk in kon vinden.”
Vanwege de grote inhoudelijke verschillen, kozen de partijen ervoor om ministers te leveren buiten het kabinet om. “Ze zeiden: we sturen ze het veld in, maar we willen er niks mee te maken hebben.” Dat is de vorm waar Omtzigt en Yeşilgöz voorstander van zijn, denkt Voermans. “Eigenlijk zijn er maar twee smaken: een minderheidskabinet of een minderheidskabinet met een vorm van gedoogsteun. Zo simpel is het.”
Façade
Voermans sluit niet uit dat er gesproken wordt over ‘de vorm’ om tijd te rekken nu het tussen de partijen nog niet wil vlotten. “Ik kan me wel voorstellen dat het een soort façade is. Ze hebben het over de vorm, zodat ze nog eens een rondje kunnen doen: hoe zouden we elkaar kunnen vinden? Ook in dat opzicht lijkt het op 1973.”
Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!
Hij trekt de vergelijking door: “Na de verkiezingen in 1972 was het politieke landschap versplinterd, net als nu. Er waren nieuwe, extreme partijen. Formaties en informaties waren mislukt. Toen kwamen informateurs Van Agt en Albeda. Zij werkten ook volgens een soort bleke formule en legden alle vormen naast elkaar. Binnen een maand waren ze eruit.”
Omtzigt
Voermans denkt dat PVV, VVD, NSC en BBB er nog samen uit kunnen komen, ondanks dat Omtzigt is weggelopen van de formatietafel. Maar ook zonder Omtzigt is er nog kans op een rechts kabinet. “Voor je een soort nieuw paars kabinet gaat overdenken met Timmermans aan het hoofd, kun je nog een optelsom maken van centrumrechtse partijen of centrumpartijen. Als die op punten willen gedogen, kun je best een stabiel kabinet krijgen. Dan lijkt dan écht op 1973.”
Dat de verkenningsfase inmiddels een paar maanden duurt, is overigens niet uniek, benadrukt de hoogleraar. “We hadden in de afgelopen 100 jaar zo’n 91 dagen om te formeren. Soms duurt het wat langer. Het hoort er een beetje bij.”
Hij denkt dat de formerende partijen nu eerst een “goedmaakrondje” moeten maken. “Vervolgens moeten ze de telefoons inleveren en zich houden aan de radiostilte. En uiteindelijk komt er altijd iets uit. Van Agt en Albeda hebben in 1973 een kabinet gekleid uit een ogenschijnlijk onmogelijke situatie. Er is geen enkele reden om je zorgen te maken.”
Lees ook:
Oud-informateur Uri Rosenthal: ‘Extraparlementair kabinet helemaal niet belachelijk’
Door: Peter Visser
Maak nu het verschil. Het telt. Word lid van WNL. Klik hier
Nederland het nieuwe Mexico aan de Maas?
Is de angst voor ‘de enge man in de bosjes’ terecht? Worden er tegenwoordig meer moorden gepleegd door verwarde mensen? En is Nederland het nieuwe Mexico aan de Maas?
Misdaadjournalist Gerlof Leistra en criminoloog Marieke Liem hebben samen een boek geschreven waarin ze mythes over moord doorprikken. Ze zijn te gast bij Maaike Timmerman in Het Misdaadbureau. Onderzoeksjournalist Noa van Oostrom heeft het boek al mogen lezen.
La dolce vita in Italië
De arbeidsmarkt in Italië ligt op zijn gat. Jonge hoogopgeleide Italiaanse millennials komen niet aan de bak en als zij al werk hebben, komen zij daar amper van rond. Is het leven voor deze generatie nog houdbaar in Italië?
Presentator Menen Seijkens is in Italië en doet onderzoek.
Een tiental pro-Palestinaprotestanten zijn in de Zweedse stad Malmö, waar dinsdagavond de halve finale van het Songfestival werd gehouden, hardhandig afgevoerd door de politie. Ze…
Lees meerDe Nederlandse Joost Klein is zoals verwacht door naar de finale van het Eurovisie Songfestival in Malmö. Ook Israël heeft zich, ondanks de ophef over…
Lees meerIn het centrum van de Zweedse stad Malmö wordt nog altijd geprotesteerd tegen de deelname van Israël aan het songfestival, melden Zweedse media. Tot nu…
Lees meerDe politie is donderdag aan het begin van de avond in groten getale aanwezig bij de Roeterseilandcampus van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Daar heeft…
Lees meerVan de 36 mensen die woensdag zijn aangehouden bij de pro-Palestijnse protesten op en bij het Binnengasthuisterrein in Amsterdam, zitten er nog 31 mensen vast….
Lees meerIn het aanmeldcentrum in Ter Apel hebben niet eerder zo veel mensen overnacht als in de nacht van woensdag op donderdag. Dat meldt een woordvoerder…
Lees meerPolitiechef in Amsterdam Frank Paauw zegt dat er bij pro-Palestijnse demonstraties gisteren in totaal 36 mensen zijn opgepakt. Bij de demonstraties zijn ook vijf agenten…
Lees meerDemissionair premier Mark Rutte heeft zijn afkeur uitgesproken over de pro-Palestijnse demonstraties op het Binnengasthuisterrein van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en op het Rokin…
Lees meerIn het aanmeldcentrum in Ter Apel hebben in de nacht van woensdag op het donderdag voor het eerst sinds de gerechtelijke uitspraak meer dan 2400…
Lees meerIn Dordrecht zijn drie Stolpersteine verdwenen voor een woning aan de Boomstraat, die herinneren aan de Joodse familie Cohen de Heer. Dat meldt RTV Dordrecht….
Lees meerExtinction Rebellion (XR) gelast de vreedzame protestmars tegen politiegeweld af die donderdagmiddag zou worden gehouden in Den Haag. De organisatie meldt in een bericht “geschokt”…
Lees meerJoost Klein gaat donderdagavond eindelijk zijn grote droom waarmaken. Na maanden van voorbereiding maakt de artiest zijn opwachting tijdens het Eurovisie Songfestival in Malmö, waar…
Lees meerDe Israëlische zangeres Eden Golan is woensdag tijdens een generale repetitie van de tweede halve finale van het Eurovisie Songfestival uitgejoeld door publiek in de…
Lees meerDe Verenigde Staten leveren Israël geen wapens meer als het doorgaat met de belegering van de stad Rafah in de Gazastrook. Dat zegt president Joe…
Lees meerFriestalige medewerkers van ING mogen nu ook Fries praten met klanten, als de klant dat wil, zeggen ING en de Friese gedeputeerde Eke Folkerts (Taal)….
Lees meer