Waterstofindustrie eerder op eigen benen dan gedacht? ‘Het duurt eventjes, maar het komt goed’

Groene waterstof moet een grote rol gaan spelen in de duurzame van onze vervuilende, energieslurpende industrie, maar er staat op dit moment nog geen enkele waterstoffabriek in Nederland. Bedrijven en ondernemers willen daar graag verandering in brengen, maar dat kan niet zonder subsidies. Toch kan het goed dat de waterstofindustrie sneller zonder hulp kan dan gedacht, zo zegt energie-expert en econoom bij ABN Amro Peter van Ees in Stand van Nederland: Generatie Next.

Momenteel worden zeven Nederlandse projecten met ruim 800 miljoen door de overheid gesubsidieerd. Als deze projecten volgens plan gerealiseerd worden, zorgen ze samen voor een vermogen van 1.150 megawatt aan elektrolyse om waterstof te maken. Dat is ruim een kwart van het doel voor 2030 uit het Klimaatakkoord.

‘Het duurt eventjes, maar het komt goed’

“Als je naar waterstof kijkt, dat is hetzelfde met offshore wind: tien jaar geleden werd dat gestimuleerd door de overheid en nu kan dat zonder subsidie.” Dat zal ook met waterstof gebeuren, verwacht ook Marinus Tabak van energiebedrijf RWE, dat op dit moment bezig is met de bouw van een waterstoffabriek, ofwel elektrolyser. “Die leercurve moeten we nog wel even door, maar het wordt steeds goedkoper om er een te bouwen.”

Van Ees onderschrijft dit. “In eerste instantie zullen we veel subsidies betalen met elkaar om die windmolens te kunnen neerzetten en onze stroomvoorziening te kunnen vergroenen. Dat gaat nu met waterstof ook gebeuren. Dat duurt eventjes, maar dat komt goed.”

Het bouwen van een waterstoffabriek kost op dit moment al snel zo’n half miljard euro. “Dat zijn investeringen die je doet. Maar ja, we hopen daar natuurlijk ook 40 of 50 jaar gebruik van te maken. Dus zo moet je het ook weer bekijken”, zegt Tabak.

De bouw van de eerste groene waterstoffabriek op de Maasvlakte in Rotterdam is net gestart. RWE gaat bouwen in de Eemshaven in Groningen. Daar wordt straks in de grootste elektrolyser ter wereld gemaakt. Tabak vertelt: “Deze wordt 350 megawatt. Dat is echt een aanzienlijke hoeveelheid stroom. Om een vergelijking te geven, die centrale ernaast is 1400 megawatt. En dat voorziet bijna 3 miljoen huishoudens van stroom.”

Wat is waterstof?

Waterstof is een geur- en kleurloos gas. Om het te maken is veel energie nodig. Met de hulp van elektriciteit wordt water gesplitst in waterstof en zuurstof: elektrolyse. Omdat waterstof niet uit de grond wordt gehaald, maar gemaakt wordt om energie in op te slaan, is het een energiedrager in plaats van een energiebron. Om de opgeslagen en energie te kunnen gebruiken moet het waterstof verbrand worden. Die waterstof moet bovendien groen geproduceerd worden, en daarvoor is stroom nodig die van zonne- of windparken af komt. Op de Eemshaven maken ze gebruik van die laatste.

Tata Steel in onderhandeling met de overheid

De grootste vervuiler van ons land, Tata Steel, is ook bezig met de transitie naar waterstof. “We zijn al anderhalf jaar bezig en werken ook veel samen met concurrenten, want de staalindustrie is nu eenmaal heel gespecialiseerd”, vertelt Nilgün Güdük, die aan de duurzaamheidsplannen van Tata Steel werkt. “We weten ook allemaal dat als we binnen de EU niet zo snel mogelijk vergroenen, er geen toekomst is voor de staalindustrie. Dus wat dat betreft slaan we de handen wel inéén.”

Maar die transitie moet gefinancierd worden, en dat is een enorme klus, zegt Güdük. “We hebben in dit traject tot nu toe al 100 miljoen zelf geïnvesteerd. Maar omdat we in Europa voorlopen met verduurzamen, zullen we ook overheidssteun nodig hebben daarvoor.”

Het gaat om een miljardenoperatie. “En het voortraject kost natuurlijk ook al geld. Daar zijn we nu ook mee bezig. En de financiering van het totale project, dat loopt.” Tata Steel is daarover in onderhandeling met de overheid. De vraag is: wie gaat wat betalen? “Dat is onderdeel van de maatwerkafspraken die de overheid biedt aan industrie om te verduurzamen, daar vallen wij ook onder.” Maar waar het op uit zal lopen is nog onduidelijk, zegt Güdük.

De 350 megawatt die de elektrolyser in de Eemshaven moet gaan produceren is flink, maar de industrie heeft nogal wat nodig, zegt Tabak. “Dus het is echt maar een pril begin in die zin. Maar je moet ergens starten.” Om een bedrijf als Tata Steel volledig op waterstof te laten draaien heb je een enorme hoeveelheid megawatt nodig. “Tata is ook de grootste staalproducent. Dus van dit soort eenheden heb je er ongeveer 30 nodig”, zegt Tabak. “Maar als je kijkt naar 2050: als 10 procent van onze waterstof naar de grootste staalfabriek van ons land gaat, is dat natuurlijk ook niet gek. Ze maken ook de staal voor de windmolens die we gebruiken en andere zaken. Dus het is belangrijk dat we samen verduurzamen.”

‘Het wordt steeds goedkoper’

De elektrolyser in de Eemshaven gaat gebruikmaken van stroom op een offshore windpark dat nog gebouwd moet worden. Daar komen ongeveer 80 windmolens te staan, en ongeveer een derde van de stroom die zij produceren gaat naar de elektrolyser. “In 2027 moet dat af zijn”, zegt Tabak. Hier krijgen ze nog geen steun vanuit de overheid voor. “Maar voor het begin is dat dus wel nodig”, benadrukt hij.

Om de Europese klimaatdoelen te halen zet Nederland volop in op verduurzaming van onze industrie. Het verduurzamen is wel een enorme opgave. Maar, de oplossing lijkt daar: waterstof! Maar is dat echt zo? Raquel Schilder gaat op onderzoek uit. Kijk deze aflevering van Stand van Nederland: Generatie Next nu terug op NPO Start.

Lees ook:

Kunnen we met waterstof onze klimaatdoelen halen? ‘Vooral interessant voor zware industrie’

Door: Marinka Wagemans