Gratis kinderopvang in Groningse achterstandswijken: ‘Elk kind verdient een goede ontwikkelingskans’

In Groningen is de gemeente dit jaar gestart met een pilot gericht op ouders in achterstandswijken. Gratis kinderopvang moet ervoor zorgen dat kinderen zich ontwikkelen en ouders makkelijker aan het werk gaan, zo is te zien in Stand van Nederland: Generatie Next.

“Het klinkt uitmuntend, maar ik ben heel benieuwd hoe het in de praktijk gaat zijn”, klinkt het enigszins terughoudend uit de mond van een jongeman als hem gevraagd wordt naar het idee van gratis kinderopvang. “Ik denk dat het een stuk toegankelijker zal zijn voor iedereen”, zegt een jonge moeder. “Het is best lastig aan elkaar te breien met werk.”

In Nederland hebben we een ingewikkeld systeem. Eerst betaal je het volledige bedrag voor kinderopvang zelf. Later krijg je via toeslagen een deel terug van de overheid, afhankelijk van je inkomen.

Ondoorzichtig

Econoom Thomas van Huizen doet onderzoek naar kinderopvang en onderwijs. “Het is heel ondoorzichtig”, zegt Van Huizen over het huidige kinderopvangsysteem. “Ouders zien misschien ook wel dat er een risico is dat ze iets terug moeten betalen aan het eind van het jaar.”

“Stel: je wilt een dag meer gaan werken, dan weet je niet zo goed wat het netto oplevert. Het gevolg is dat mensen niet zoveel gebruikmaken van kinderopvang in termen van uren. Het is ook ontzettend duur. We hebben één van de duurste stelsels in Europa”, vertelt de econoom.

In Groningen zijn ze dit jaar met een pilot gestart gericht op ouders in achterstandswijken, die opvang normaal gesproken moeilijk kunnen betalen. “We vinden dat elk kind een goede ontwikkelingskans in het leven verdient”, legt wethouder Carine Bloemhoff uit. “In Groningen kan elk kind van een half jaar tot vier jaar in deze wijken gratis gebruikmaken van de kinderopvang, omdat we deze kinderen ook ontwikkelingskansen willen geven.”

Ontvang jij al onze gratis WNL-nieuwsbrief? Meld je hier aan!

Maatschappelijke baten

De pilot kost in totaal 1 miljoen euro, dat is 10.000 euro per kind per jaar gedurende twee jaar. De gemeente financiert vijftig plekken. “Wat het ons oplevert, is dat de kinderen zich ontwikkelen en dat de ouders makkelijker aan het werk gaan. We zien echt wel dat de maatschappelijke baten hoger zijn dan de kosten.”

Pedagogisch medewerker Zilla Bunk merkt de voordelen van de pilot. “In deze wijk hebben we te maken met verschillende lagen van de samenleving. Omdat kinderen hier al zo vroeg starten met taalontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling hopen we dat daarmee de drempel naar de basisschool minder hoog is, waardoor ze een goede opleiding kunnen volgen en een goede baan kunnen vinden.”

Oplossing voor personeelstekort

“Het idee is dat deze ouders de ruimte krijgen om de momenten dat hun kinderen hier op de opvang zitten, wat voor zichzelf te kunnen gaan doen”, legt Bunk uit. “Dat kan een cursus of een opleiding volgen zijn. Wij bieden ook dat mensen zich kunnen opgeven voor groepshulp binnen de kinderopvang.”

Twaalf nieuwe groepshulpen dienden zich aan op de kinderopvang van Bunk. “Van de twaalf nieuwe groepshulpen zijn er zes die willen doorstromen om pedagogisch medewerker te worden. We hebben een personeelstekort, dus op deze manier kunnen we ook nieuwe collega’s werven.”

Samantha is deelnemer van de pilot. “Ik kon kinderopvang sowieso zelf niet bekostigen”, verklaart de Groningse alleenstaande moeder. “Mijn dochter is met sprongen vooruitgegaan. Soms kom je opeens in een situatie terecht waar je niets aan kunt doen. Werken is in de toekomst weer een optie.”

Universeel toegankelijk

Als Van Huizen het voor het zeggen had, zou hij kinderopvang universeel toegankelijk maken. “Dat betekent dat ook kinderen van niet-werkende ouders gebruik kunnen maken van kinderopvang. Het tweede is dat er beter gekeken moet worden naar de betaalbaarheid en prijzen van kinderopvang.”

“Wat er nu zal gebeuren, als er verder geen beleid komt, is dat de prijzen omhooggaan”, waarschuwt hij. “Dat maakt het nog steeds betaalbaar voor de midden- en hoge inkomens, maar misschien onbetaalbaar voor de laagste inkomensgroepen. Met wat aanpassingen kunnen we toch een heel mooi kinderopvangstelsel hebben. We hebben het er al zo lang over, dat moet ons toch als rijk, modern land lukken.”

Kan gratis kinderopvang de economie een boost geven? En gaan alle millennials ook daadwerkelijk meer werken als ze hun kroost gratis kunnen wegbrengen? Kijk hier op NPO Start naar deze aflevering van Stand van Nederland: Generatie Next.

Door: Hans Stehouwer